COMMONS, John Rogers (1862-1945)
ABD’li iktisatçı ve tarihçi. ABD’de işçi hareketleri konusunda çalışmalar yapmıştır.
13 Ekim 1862’de Ohio Eyaleti’nin Hollansburg kentinde doğdu. 11 Mayıs 1945’te Florida Eyaleti’nin Fort Lauderdale kentinde öldü. Johns Hopkins Universitesi’nde öğrenim gördü. Sırasıyla Wesleyan, In-diana, Syracuse ve Wisconsin üniversitelerinde ders verdi.
Akademik yaşamının ilk evresinde daha çok tarihle, iki savaş arası dönemde ise iktisatla ilgilendi. 1894’te yayımlanan ilk kitabı Distribution ofWealtb’ de (“Servetin Dağılımı”) F.J. Turner’ın tarih yaklaşımı çerçevesinde 19. yy sonunda ABD’nin iktisadi durumunu irdeledi ve kolay elde edilen toprakların tükenmesiyle bir dönüm noktasına gelindiğini söyledi.
Wisconsin Universitesi’nde çalışırken işçi hareketleri konusuna ağırlık verdi ve Trade Unionism and Labor Problems (“Sendikacılık ve İşçi Sorunları”) ve A Documentary History of American Industrial Society (“Amerikan Sanayi Toplumunun Belgesel Tarihi”) adlı iki kitap yazdı ve History of Labor in the United States (“ABD’de Emeğin Tarihi”) adlı kitabın yazımına katıldı. Amerikan işçi hareketinin evrimini, piyasa koşullarındaki değişmelere bağlayan Com-mons, sendikaların tekelleşmeye tepki olarak ortaya çıktığını söyledi. Amerikan sendikacılığının sınıfsal yaklaşımdan yoksun olduğunu, istihdam politikasında bireyci Amerikan değer yargılarının savunuculuğunu yaptığını öne sürdü. ABD’de, bu doğrultudaki öncü çalışmaları nedeniyle, Commons, döneminin en önemli işçi sınıfı tarihçisi olarak anıldı.
Commons, I. Dünya Savaşı’ndan sonra kapitalist üretim biçimini ve Neo-Klasik iktisat düşüncesini belirli açılardan eleştiren Amerikan Kurumsalcı Okulu’ndandır. İktisadi sistemin işleyişini yasal kurumlar boyutunda ele alarak inceledi. Commons, bu konudaki görüşlerini Legal Foundations of Capitalism (“Kapitalizmin Yasal Temelleri”) ve Institutional Economics (“Kurumsal İktisat”) adlı kitaplarında ele aldı. Marjinal fayda kuramının kişisel beğeni ve yararı ön plana alan yaklaşımına, marjinal verimlilik kuramından ahlaki çıkarsamalar yapılmasına ve iktisadın statik olarak ele alınmasına karşı çıktı. Neo-Klasik denge koşullarını eleştirerek, eksik rekabet kuramının ve
dinamik çözümleme yönteminin geliştirilmesine katkıda bulundu. “Ölçülü kapitalizm”den yana olan Commons, kapitalizmin en kötü yanının işsizlik olduğunu, ama ortak çalışmayla bu sorunun aşılabileceğini savundu. Bireysel davranışların düzenlenebilmesi için grup denetiminin önemine dikkati çekti.
Commons, akademik çalışmalarının yanı sıra Wisconsin Eyaleti’nde sosyal adaletçi bazı yasaların hazırlanması çalışmalarına da katıldı. Devlet memurluğu ve kamu hizmetleri konusundaki düzenlemelerin ve iş kazası tazminatı ile işsizlik sigortasının yasalaşmasına katkıda bulundu.
• YAPITLAR (başlıca): Distribution of Wealth, 1894, (“Servetin Dağılımı”); Trade Unionism and Labor Problems, 1905, (“Sendikacılık ve İşçi Sorunları”); A Documentary History of American Industrial Society, 10 cilt, 1910-1911, (“Amerikan Sanayi Toplumunun Belgesel Tarihi”); Principles of Labor Legislation (J.B.Andrews ile), 1916, (“İş Yasalarının İlkeleri”); History of Labor in the United States, 1918, (“ABD’de Emeğin Tarihi”); The Legal Foundations of Capitalizm, 1924, (“Kapitalizmin Yasal Temelleri”) Institutional Economics, 1934, (“Kurumsal İktisat”); Myself: An Autobiography, 1934, (“Kendim: Bir Otobiyografi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi