BURKE, Kenneth (1897 – 19 Eylül 1993)
ABDTi eleştirmen, edebiyat kuramcısı, şair ve öykü yazarı. Edebi biçimler üzerine geliştirdiği kuramsal yaklaşımıyla önem kazanmıştır.
5 Mayıs 1897’de, Pittsburgh’da doğdu. Ohio Eyalet Üniversitesi ve Columbia Üniversitesi’nde öğrenim gördü. Önceleri şair olarak, daha sonra ise 1926-1927 yıllarında The Dial dergisine yazdığı yazılarla, müzik eleştirmeni olarak tanındı. 1934-1936 arasında The Nation dergisinin müzik eleştirmeni oldu. 1937’de Ne w School for Social Research’de eleştiri kuramları ve uygulamalı eleştiri konularında verdiği derslerle ilgi topladı. 1938’de ve 1949-1950 arasında Chicago Üniversitesi’nde, 1952 ve 1958’de Indiana Üniversitesi’nde, 1962 ve 1964’de Drew Üniversitesi’nde, 1943-1961 arası Bennington College’da, 1963’te Pennsylvania Eyalet Üniversitesi’nde, 1967-1968 arası Harvard Üniversitesi’nde, 1970-1971 yıllarında Washington Üniversitesi’nde ve birçok başka üniversitede öğretim üyeliği yaptı. Edebiyat kuramları, modern edebiyat eleştirisi, edebiyat biçimleri üzerine verdiği ders ve seminerlerle ABD akademik çevrelerinin önemli isimlerinden biri olarak tanındı. Şiirleri ve edebiyat eleştirisine yaptığı katkılarla birçok ödül aldı.
Burke’ün müzik eleştirmeni, edebiyat kuramcısı, şair ve öykü yazarı olarak çok yönlü bir kişiliği vardır. En önemli çalışmaları ise, 1931’de yayımlanan Counter-Statement (“Karşı-Tez”), 1941’de yayımlanan The Philosophy of Literary Form (“Edebi Biçim Felsefesi”), 1966’da yayımlanan Language as Symho-lic Action (“Simgesel Eylem Olarak Dil”) gibi kitaplarıyla, edebiyat eleştirisi alanında olmuştur.
20. yy başlarında ABD’de akademik eleştiri, iletişim ve sanat incelemesinde belagatı (rhetoric) temel alan ve Aristoteles’e yaslanan bir yaklaşıma yönelmişti. Daha sonraki yıllarda ise eleştirmenlerin ilgisi, belagatı yazar ya da konuşan açısından değil, okuyucu ya da dinleyici açısından değerlendiren bir anlayışa kaydı. Kenneth Burke, belagata ağırlık veren eleştirinin Aristoteles’ten kaynaklanan sınırlarını zorlayarak, bu yaklaşıma çağın koşullarına ve gelişen bilgi kuramlarına uygun bir biçim vermeyi amaçlamıştır. Belagat çözümlemesini sözlü olmayan edebi biçimlere de uygulayarak yeni bir eleştiri anlayışının kuramsal temellerini atmıştır. Edebiyatı bir “simgesel eylem” olarak çözümleyen Burke, okuyucu psikolojisi ile edebiyat biçimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen yaklaşımıyla önem kazanmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Eleştiri-Inceleme: Counter-Statement, 1931,(“Karşı Tez”); Attitudes TowardHistory, 1937, (“Tarihe Karşı Alman Tavırlar”); The Philosophy of Literary Form, 1941, (“Edebi Biçim Felsefesi”); The Grammar of Motives, 1945; A Rhetoric of Motives, 1950; Language as Symbolic Action, 1966, (“Simgesel Bir Eylem Olarak Dil”). Şiir: Collected Poems, 1915-1967, 1968, (“Tüm Şiirleri”). Öykü: The White Oxen and Other Stories, 1924; Complete White Oxen, 1968. Roman: Towards a Better Life, 1932, (“Daha İyi Bir Yaşama Doğru”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi