Narodnizm (Rus Halkçılığı)
Narodnizm kavramı en geniş kapsamıyla, 19.yy’ın ikinci yarısında Çarlık Rusyası ’mn köktenci aydınları arasında gelişen bir tür sosyalizmi anlatır. Herzen* ile Çernişevski ’nin önderlik ettikleri bu akım, esas olarak Mir adı verilen ve ilkel komünizmin izlerini taşıyan köy örgütünden hareketle, özel mülkiyet düzeninin kurulmasını beklemeden doğrudan doğruya sosyalizmin kurulabileceğini savunmuştur. Obscina da denilen bu köy toplulukları, kendi kendilerini yönetiyor, vergi topluyor ve işlenmek üzere belirli sürelerle toprağı köylüler arasında dağıtıyorlardı. Köylülerin topluluktan ayrılmaya haklan yoktu. 1905 ve 1917 devrinden arasında, Çarlık içişleri Bakanı ve Başbakanı Stolypin ’in gerçekleştirdiği reformlardan biri, tarımsal gelişmeyi engelleyen bu sistemi kaldırmak, köylülere Mir’den ayrılıp bağımsız çiftlikler kurma hakkını tanımak oldu. On yılda, 2 milyondan fazla köylü ailesi (toplamın sekizde biri) Köylü Arazi Bankası aracılığıyla kendilerine toprak satın alıp, Sibirya ve Orta Asya’ya kolonici olarak gittiler. Böylelikle, Narodnikler’ in önemsedikleri kurumsal temel büyük değişikliğe uğradı.
19.yy’nin ikinci yarısındaki Narodnizm, kabaca iki evreye ayrılabilir: ilk otuz yılda Devrimci Halkçılık ağır basmış, daha sonraki yirmi yılın Halkçılığı ise Liberal olmuştur. Narodnikler 20.yy ’ın başında Sosyalist Devrimciler Partisi’nde toplanınca, bu iki eğilim birleşmiş, fakat daha sonraki yıllarda yine ayrılarak, partinin sağ ve sol kanatları olmuştur.
1870’ler Devrimci Halkçılığın doruk noktasıdır. Bu dönemde, binden fazla öğrenci, üniversite öğrenimlerini bırakarak düşüncelerini yaymak için köylere, halka (Halk’a Doğru: Narodniçest-vo) gitmişlerdir. Bunların büyük çoğunluğu (Bakunin gibi), köylülerin hemen devlete ve toprak sahiplerine başkaldırmaya hazır olduklarına inanıyorlardı; bazılarıysa (Lavrov gibi), önce köylü önderlerinin yetiştirilmesi gerektiğini savunuyordu. Bu hareketin Zemlya i Volya (Toprak ve Özgürlük) adlı bir yeraltı örgütü vardı. 1870’lerin sonunda, bunun yerine iki ayrı örgüt kuruldu, darbe yoluyla hemen başa geçmek isteyen Narodnaya Volya (Halkın İradesi veya Özgürlüğü) ve daha ılımlı davranan Bakuninci Çyornıy Peredel (Kara Değişiklik). ilk grubun Çar II.Aleksandr’ı öldürmesi üzerine, polis bu örgütleri dağıtınca, 1880’lerde Mihailovski’nin önderliğinde özgürlükçü, hümanist ve evrimci bir halkçılık akımı gelişti. Bu Liberal Narodnizm, yerel yönetim örgütlerinde ve köylerde başarılı çalışmalar yaptı, ilk RusMarxistleri, hep Narodnizm’den gelmişlerdir. Örneğin,Plekhanov, Çyornıy Peredel’in önderlerindendi. Ağabeyi, 1887yılında Çar III. Aleksandr’a karşı Narodnikler’in düzenledikleri suikast girişimine katıldığı için asılan Lenin de, Tkaçevci Narodnaya Volya geleneğinden etkilenmiştir.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi