PLANCHON, Roger (1931 – 12 Mayıs 2009 Paris)
Fransız oyun yönetmeni ve yazar. Çağdaş bir yorumla sahnelediği klasik yapıtların geniş halk kitlelerince izlenmesini amaçlamıştır.
12 Eylül 1931’de Ardeche bölgesinde Saint-Chamond’da doğdu. Öğrenimini bir Katolik okulunda tamamladı. Lyon’da banka memuru olarak çalışırken, 1950’de kurduğu amatör tiyatro topluluğunun yerel bir yarışmada ödül almasından sonra tümüyle tiyatroya yöneldi. Aynı topluluk 1952’de Theâtre de la Comedie adını aldı. Planchon bu toplulukla birlikte başta Marlowe, Shakespeare, Calderon, Kleist, Ionesco gibi yazarların yapıtları olmak üzere otuza yakın oyunu sahneye koydu. Adamov’un kimi oyunları da ilk kez Theâtre de la Comedie tarafından sahnelendi. Ünü giderek yaygınlaşan topluluk 1957’ den sonra Lyon yakınlarında Villeurbanne’de, daha büyük bir tiyatro olan Theâtre de la Çite’de çalışmalarını sürdürdü. Sınırlı olanakları nedeniyle bir sanat olayını izleme alışkanlığını edinememiş işçi kesimine tiyatroyu tanıtmak isteyen Planchon için, bu sanayi bölgesi uygun bir ortam sağladı. Topluluk, düzenlediği tartışmalı toplantılar ve sergilerle de büyük ilgi çekti ve işçilerden oluşan sürekli bir izleyici kitlesine sahip oldu.
Yönetmen olarak, Antonin Artaud’nun tiyatroya ilişkin kuramlarından, Jean Vilar’ın sahnedeki uygulamalarından büyük ölçüde yararlanan Planchon, Brecht’in tiyatro anlayışının da etkisinde kalmıştır. Toplumcu, gerçek yaşama dönük, anlaşılması kolay ve üslup oyunlarından arınmış bir tiyatro gerçekleştirme çabası içinde, klasik oyunları kendine özgü, değişik yorumlarla sahnelemiş ve bu yüzden sık sık büyük tartışmalara neden olmuştur. Yönetmenliğin yanı sıra oyunculuğu ve oyun yazarlığını da denemiştir. Vietnam’ın bağımsızlık savaşını konu aldığı ilk oyunu La re m is e’den sonra, Bleus, blancs, rouges ou les libertins’de (“Maviler, Beyazlar, Kırmızılar ya da İnançsızlar”) Fransız Devrimi’ni güldürü havası içinde ele almış, 1968’de yayımlanan Dans le vent’da (“Rüzgârda”) ise işadamlarını taşiamıştır. 1972’de Theâtre National Populaire’in yönetmenliğini üstlenen Planchon, 1973’te yazdığı oyunu Le cochon noir (“Siyah Domuz”) ile Ibsen Ödülü’nü kazanmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): La remise, 1961; Pattes blanches, 1964,(“Beyaz Pençeler”); Bleus, blancs, rouges ou lesliber-tins, 1967, (“Maviler, Beyazlar, Kırmızılar ya da İnançsızlar”); Dans le vent, 1968, (“Rüzgârda”); L’ infâme, 1970; Le cochon noir, 1973, (“Siyah Domuz”); Gilles de Rais, 1976.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi