BUSH, Vannevar (1890-1974)
ABD’li elektrik mühendisi. Modern elektronik bilgisayarların öncüsü olan diferansiyel hesap makinesini geliştirmiştir.
11 Mart 1890’da Massachusetts Eyaletindeki Everett kentinde doğdu. Öğrenimini Massachusetts Institute of Technology (M.I.T.) ve Harvard Üniversitesi’nde tamamladı. 1914-1917 arasında Tufts Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yaptı. I. Dünya Savaşı boyunca ABD donanması hesabına denizaltılarm bulunmasına yarayacak bir aygıt üzerine çalışmalar yaptı. 1919’da M.I.T’de öğretim görevlisi oldu. 1920’lerin sonlarına doğru büyük elektrik şebekelerinin işleyişini benzeştirim yöntemiyle incelemek amacıyla bir şebeke çözümleyicisi tasarladı. 1930’larda M.I.T’de bir araştırma ekibiyle bilimsel problemlerde sık şık karşılaşılan diferansiyel denklemlerin çözümü için bir diferansiyel hesap makinesi geliştirdi. Ayrıca bilgi toplama ve düzeltme işlemini kolaylaştırmak amacıyla mikrofilm ve şifre kullanan bir aygıt geliştirdi. 1939’da Carnegie Enstitüsü başkanlığına, 1940’ta Ulusal Savunma Araştırmaları Komitesi başkanlığına getirildi. 1941’de ABD’nin atom bombası projesinde çalışan kimi araştırmacılar bir bomba yapımına yetecek uranyum-235’in elde edilmesinin 1945’e değin uzayabileceğini hesapladılar. Bush’un 1942’de yazdığı, işlemlerin hızlandırılabileceğini vurgulayan bir rapor üzerine “Manhattan Projesi” adıyla anılan çalışmalar başlatıldı ve Bush uranyum araştırmalarını yönetmekle görevlendirildi. II. Dünya Savaşı sonrası da askeri danışmanlığını sürdürdü. 18 Haziran 1974’te Massachusetts Eyaleti’nin Belmont kentinde öldü.
Mühendislik ve fizik problemlerinde genellikle bir değişkeni, diğer değişkenler yoluyla açıklamak gerekir. Bu amaçla adi ya da kısmi diferansiyel denklemler kullanılır. Fiziksel ve mekanik olayların değişim yasalarını ifade etmekte kullanılan bu denklemlerin çözümü ya temel fonksiyonlarla, ya da sayısal ve grafik ifadelerle verilebilir. Mühendislik ve fizik problemlerinde grafik çözüm genellikle yeterlidir. Bush ve M.I.T’deki çalışma arkadaşları, 1927’den başlayarak diferansiyel denklemlerin bu grafik çözümlerini bulmak amacıyla çalışmalara başladılar. İlk olarak geliştirdikleri sürekli integratör, d2y/dx2 = fa (f1 + f2) biçimindeki diferansiyel denklemleri çözebiliyordu. 1930’larda geliştirdikleri daha geniş kapsamlı diferansiyel hesap makinesinde hesaplayıcı elemanlar arasındaki bağlantılar mil ve dişliler aracılığıyla yapılıyor, çözülecek denklemler disk ve çark integratörü yoluyla bir dizi halinde yazılıyordu. Bu dizilerden her biri, en fazla bir integrasyon, bir toplama, sabitle bir tek çarpma ya da y=f (x) cinsinden bir fonksiyon için kullanılabiliyordu. 18 ayrı değişkene kadar hesap yapabilen bu hesap makinesi mekanik hatalara açık olduğu için, sonuçlarda çeşitli sapmalara yol açıyordu. Daha sonra 1945’te geliştirilen ve tümüyle elektronik Rockefeller hesap makinesi hesapların daha hızlı ve güvenilir bir biçimde yapılmasını sağladı.
Bush’un gerçekleştirdiği hesap makinesi, Babbage’ın analitik ve diferansiyel hesap makinelerinin tasarımı konusunda tümüyle başarılı sonuç vermeyen girişimleri ile, 1940’larda geliştirilen bilgisayarlar arasında ı önemli bir geçiş aşaması oluşturdu. 1946’da ilk elektronik bilgisayar ENIAC’ın gerçekleştirilmesiyle başlayan bilgisayar çağı, 1940’ların sonunda transistörün keşfiyle hız kazandı. 1960’lara gelindiğinde de, Kepler’in elle dört yılda hesapladığı Mars yörüngeleri bir bilgisayarın yalnızca birkaç saniyede çözebileceği bir probleme dönüşmüştü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi