RESNAIS, Alain (1922 – 1 Mart 2014, Paris)
Fransız sinema yönetmeni. Zamanı ve mekânı kişilerinin duygularına göre yeniden yarattığı özgün filmleriyle tanınmıştır.
3 Haziran 1922’de Vannes’da doğdu. On dört yaşındayken 8mm’lik ilk filmini yaptı. Ancak yirmi yaşına değin sinemayla uğraşmadı. Bu arada oyunculuk eğitimi gördü. Sonra sinema okulu DFlEC’nin (Institut des Hautes Etudes Cinematographiques) Kurgu Bölümü’ne girdi. Sinemaya da kurgucu olarak başladı. II.Dünya Savaşı’nda, 1945’te askere alınarak Müttefiklerim Almanya ve Avusturya’daki işgal kuvvetlerini eğlendirmekle görevli bir birliğe verildi. Ertesi yıl, çoğu sessiz belgeseller olan 16 mm’lik kısa ve orta uzunlukta filmler, ara sıra da konulu filmler yapmaya başladı. İlk yapıtlarından bazıları Fransız televizyonunda gösterildi. Resnais, Fransız sinemasının yeniden oluşmaya başladığı yıllarda, başka yönetmenlerin yanında kameraman ve kurgucu olarak çalıştı.
Kısa filmleri
Profesyonel yönetmenlik yaşamı gerçek anlamda, 34 mm’lik kısa filmi Van Gogh’un 1948’de gösterime çıkmasıyla başladı. Bunu izleyen kısa Guernica, Gauguin, Les statues meurent aussi(“Heykellerde Ölür) ve Toute la memoire du monde (“Yeryüzünün Tüm Belleği”) gibi kısa filmleriyle ünü giderek arttı, 1956’da yaptığı Nuit et brouillard (“Gece ve Sis”) ile de doruğa ulaştı. Nazi toplama kamplarının gözüpek bir incelemesi olan bu film, geçmişi ve geçmişin insan belleğinde bıraktığı izleri araştırması ve görüntülediği malzemeyi didik didik eden alıcı kaydırmalarıyla Resnais’nin gelecekteki özgün üslubunun ilk izlerini taşır. Özenli yapılarıyla kısa filmleri, Resnais’nin uzun filmlerine bir giriş niteliğindedir. Ayrıca hepsi, onun yaratıcı kurgu tarzının ve görsel kompozisyona verdiği önemin de yetkin örnekleridir.
Hiroşima Sevgilim
Başından beri öncü yazarlarla çalışmaya özen gösteren Resnais, Marguerite Duras’ya yazdırdığı senaryoya dayanarak 1959’da ilk başyapıtı Hiroshima mon amour’u (Hiroşima Sevgilim) yarattı. Bergson felsefesinden ve Proust’tan izler taşıyan bu yapıtta, geleneksel anlatım biçimlerinin dışına çıkarak geçmişi, bugünü ve geleceği tek bir zaman boyutunda birleştirdi ve gerçekle anılan kaynaştırmak için karmaşık geriye dönüş teknikleri uyguladı. Çok büyük ilgi gören ve sinemanın yerleşik kurallarını sarsan film, sözcükler, müzik ve görüntü arasında kurduğu dengeyle çok çarpıcı yenilikler taşıyordu.
Önemli filmleri
Resnais ikinci uzun filmi L’annee derniere d Marienbad’lz (“Geçen Yıl Marienbad’da”) sinemanın geleneksel gerçeklik kavramlannı tümüyle terketti. Donuk bir güzellik içinde gittikçe yoğunlaşan bir gizemlilik yarattı. Senaryosunu Alain Robbe-Grillet’ nin yazdığı filmde hemen hemen hiçbir olay yoktu ve anlatımın tek amacı çok yönlü gelişen zamanı, film kişilerinin duyumsadıkları biçimde yeniden yaratmaktı. Resnais’nin 1963’te yaptığı Muriel, ou le temps d’un retour (Acı Hatıralar), konusu bakımından daha gerçekçiydi. Ama zamanı parçalayan kurgusuyla, üst üste binen diyalog ve görüntüleriyle film, anıların tutsağı olan kişilerinin ruh karmaşasını yansıtıyor ve Resnais’nin biçimciliğinin yeni bir örneğini oluşturuyordu. 1966’da Jorge Semprum’un senaryosuna dayanarak çektiği La guerre est fınie’de (“Savaş Bitti”) ise inançlan sarsılan orta yaşlı bir devrimcinin öyküsünü anlattı.
Resnais, 1967’de ortaklaşa çekilen protesto filmi Loin du Vietnam’ın (“Vietnam’dan Uzakta”) bir bölümünü yönetti. 1970’lerde ise yapıtlarının ticari şansının az olması nedeniyle istediği çalışma koşullarını bulamadı. Ancak tema, ideoloji ve biçim kaygılarından ödün vermediği Mon oncle d’Amerique’\e (“Amerika’ daki Amcam”) 1978’de yeniden adım duyurdu. 1983’te yaptığı La vie est un roman’da (“Yaşam Bir Romandır”) zaman, mekân ve bellek konularına özgün yaklaşımını korurken, gene yenilikçi, ama klasik anlatım biçimlerini de gözardı etmeyen bir üslup kullandı.
• YAPITLAR (başlıca): Van Gogh, 1948; Guernica, 1950; Gauguin, 1950\ Les statues meurent aussi, 1953, (“Heykeller de Ölür”); Nuit et brouillard, 1956, (“Gece ve Sis”); Toute la memoire du monde, 1956, (“Yeryüzünün Tüm Belleği”); Le chant du styrene, 1958, (“Stiren Şarkısı”); Hirosbima mon amour, 1959, (Hiroşima Sevgilim); L’annee derniere a Marienbad, 1961, (“Geçen Yıl Marienbad’da”); Muriel ou le temps d’un retour, 1963, (Acı Hatıralar); Le guerre estfmie, 1966, (“Savaş Bitti”); Loin du Viet-Nam, 1967, (“Vietnam’dan Uzakta”); Je t’aime je t’aime, 1968, (“Seni Seviyorum, Seni Seviyorum”); Stavisky, 1974; Providence, 1977, (“Tanrı’nın Takdiri”) Mon oncle d’Amerique, 1978, (Amerika’daki Amcam”); La vie est un roman, 1983, (“Yaşam Bir Romandır”), Mélo (1986) I Want to Go Home (1989) Contre l’oubli (1991) Gershwin (1992) Smoking / No Smoking (1993) On connaît la chanson (1997) Pas sur la bouche (2003) Cœurs (2006)
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi