ROBBE-GRILLET, Alain (1922 – 18 Şubat 2008, Caen)
Fransız romancı, denemeci, senaryo yazarı ve yönetmen. Yeni Roman akımının öncülerindendir.
18 Ağustos 1922’de Brest’te doğdu. Paris’teki Buffon ve St. Louis liselerini bitirdikten sonra Institut National Agronomique’de tarımbilim okudu. 1945-1949 arasında istatistik, 1949-1951 arasında da tarım uzmanı olarak çalıştı. Görevi gereği Fas, Martinik ve Fransız Ginesi’ni dolaştı. 1950’lerde yazmaya başladı. Roman ve denemeleriyle Yeni Roman akımının öncüsü oldu. 1955’te Minuit Yayınevi’ne edebiyat yönetmeni olarak girdi.
1953’te yayımlanan ilk romanı Les gommes (“Silgiler”) klasik bir dedektif öyküsü gibi görünmekle birlikte, insanın dünyaya anlam yükleme çabasının, dışsal bir gerçeklik tarafından boşa çıkartılışının romanıdır. Gerçekliğin, insanların istek, duygu ve anlamlandırmalarından bağımsız, dışsal ve nesnel bir olgu olduğu düşüncesi, Robbe-Grillet’nin roman anlayışını önemli ölçüde etkilemiştir. Genellikle egzotik mekânlarda, cinsel fantezilerle beslenen saplantılar çevresinde gelişen romanlarında, psikolojik ve öznel yorumlardan uzak bir anlatımla nesnelerin betimlenmesine yönelir. Bir aşk üçgeni içindeki bir adamın saplantıya varan kıskançlığını, geçmiş, bugün ve geleceği iç içe işleyen bir anlatımla ele alan La-jalousie’Az (“Kıskançlık”) ya da sadist bir katilin çevresinde dönen Le voyeur’Ae (“Gözleyici”), zihni süreçleri de nesneleştirerek ve maddileştirerek anlatır. Robbe-Grillet’nin romanlarında, nesnelerin varlığı kendi başına bir anlam kazanır. Nesneler, ayrıntılı betimlemelerle, adeta bir fotoğraf makinesinin objektifinden yansıtılır. Mekân öğesi ve görsellik, romanlarının olduğu kadar senaryolarının da önemli özelliğidir. A.Resnais’nin yönettiği, Robbe-Grillet’nin de senaryosunu yazdığı L’anne e derniere â Marienbad (‘ ‘Geçen Yıl Marienbad’da”) uzun, boş koridorları, barok işlemeli tavanları, aynalı duvarları ve düzenli bahçeleriyle, onun romanlarındaki nesne ve mekân betimlemelerine yönelen görsel anlatımın bir örneğidir. Robbe-Grillet, ayrıca film yönetmenliği de yapmış, Yeni Roman üzerine kuramsal yazılarını Pour un nouveau roman (Yeni Roman) adlı kitabında toplamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: Les gommes, 1953, (“Silgiler”); Le voyeur, 1955, (“Gözleyici”); Lajalousie, 1957, (“Kıskançlık”); Dam le labyrinthe, 1959, (“Labirentte”); Instantanes, 1962; La maison de rendezvous, 1965, (“Randevu Evi”); Pro-jetpour une revolution âNeu> York, 1970, (‘ ‘New York İçin Bit Devrim Planı”); Topologie d’une çite fantöme, 1976, (“Bir Hayalet Kentin Topolojisi”); Un regicide, 1978, (“Kral Katili”); Djinn, 1981, (“Cin”). Deneme: Pour un nouveau roman, 1964, (Yeni Roman, 1981). Senaryo: L’annee derniere â Marienbad, 1961, (“Geçen yıl Marienbad’da”). Senaryosunu Yazdığı ve Yönettiği Filmler: L’immortelle, 1963, (“Ölümsüz”); Trans-Europ-Express, 1967; L’eden et apres, 1970, (“Cennet ve Sonrası”); Piege âfourrure, 1977, (“Kürklü Tuzak”); La belle captive, 1983, (“Güzel Tutsak”).
• KAYNAKLAR: O. Bernal, Alain Robbe-Grillet, le roman de l’absence, 1964; J.Miesch, Robbe-Grillet, 1965; B.Morrissette, Les romans de Robbe-Grillet’, B.Stoltzful, Alain Robbe-Grillet and the New French Novel, 1964.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi