SCHÖNBEIN, Christian Friedrich (1799-1868) Alman, fiziksel kimyacı.Ozon gazını ve pamuklu barutu bulmuştur.
19 ekim 1799’da Württemberg bölgesindeki Metzinger’de doğdu, 29 Ağustos 1868’de Baden-Baden yakınlarındaki Sauersberg’de öldü. On dört yaşında öğrenimine ara verip Böblingen’deki bir ilaç fabrikasında çalışmaya başlamak zorunda kaldı. 1820’de Erlangen yakınlarındaki bir fabrikaya geçince Erlangen ve Tübingen üniversitelerindeki fizik ve kimya derslerine katılma olanağını elde etti. 1823’te, gerekli okul eğitimi görmemiş olmasına karşın fizik, kimya ve mineralbilim dersleri verecek bir düzeye ulaşmıştı. 1826’da İngiltere’ ye geçerek Epson’da matematik ve doğa felsefesi öğretmenliği yaptı. Bir yıl da Fransa’da Gay-Lussac ve Ampere’in derslerini izledikten sonra ülkesine döndü ve 1828’de Basel Üniversitesi’nde doktora derecesini alarak aynı üniversitede fizik ve kimya dersleri vermeye başladı. 1835’te profesörlüğe yükseltilen Schönbein, yaşamının sonuna değin sürdürdüğü bu görevinin yanısıra 1848’de Basel parlamentosunda milletvekilliği yapmıştır.
Schönbein’ın en önemli çalışmaları, ozon gazı ve pamuklu barutla ilgilidir. Bilim adamları uzun bir süredir, elektrikli aygıtların çalışırken çevreye yaydıkları değişik bir kokunun niteliğini araştırmaktaydılar. Aynı kokunun suyun elektrolizlenmesi ve fosforun yükselt-genmesi sırasında da anotta oluştuğunu saptayan Schönbein, 1840’ta bu kokunun kaynaklandığı gazı toplamayı başardı ve önce azotun bileşiminde yer alan bir element , daha sonra da oksijenle suyun yarattığı bir bileşik olduğuna inandığı bu gaza koku anlamındaki Yunanca ozo sözcüğünden türettiği ozon adını verdi. Ancak Irlandalı fiziksel kimyacı T. Andrews, ozonun oksijenin üç atomlu bir durumu (aiotropu) olduğunu kanıtlayınca, Schönbein, görüşünü değiştirmek zorunda kaldı.
Schönbein, 1845’te rastlantı sonucu bir pamuklu bez parçasının nitrik asit ve sülfürik asit karışımını emdikten sonra kuruduğunda, kendi kendine hızla ve dumansız bir biçimde yanarak yok olduğunu buldu. Olaya ilişkin araştırmaları sonucunda, asitlerdeki azot oksitlerinin bezdeki selülozla birleşerek, alevsiz ve dumansız patlama özelliğine sahip olan nitroseiülozu oluşturduğunu ortaya çıkardı. Schönbein pamuklu barut olarak adlandırdığı bu buluşunun fabrika üretimini gerçekleştirmek istediyse de, kendiliğinden patlamaları önleyemediğinden başarısızlığa uğradı ve pamuklu barut üretimi hükümetçe yasaklandı. 1890’ larda F.A.Abel, patlayıcıyı bileşimindeki serbest asitlerden andırmayı, böylece de üretim ve depolama sırasındaki patlama tehlikesini denetim altına alarak pamuklu barutu güvenli bir biçimde üretmeyi başarmıştır.
YAPITLAR (başlıca): Beitrage zur physikalischen Chemie, 1844, (“Fiziksel Kimya Üstüne”); Denkschrift über das Ozon, 1849, (“Ozon Üstüne”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi