PORTER, Cole (1892-1964)
ABD’li besteci ve şarkı sözü yazan. Broadway’de sahnelenen yapıtlarıyla Amerikan müzikal tiyatrosunun gelişimini etkilemiştir.
9 Haziran 1892’de Indiana Eyaleti’nde Peru’da doğdu, 15 Ekim 1964’te California Eyaleti’nde Santa Monica’da öldü. Çok zengin bir aileden geliyordu. Küçük yaşta keman ve piyano dersleri almaya başladı, bir operet ve bir vals besteledi. Yale Üniversitesi ve Harvard School of Law’da okuduktan sonra, 1915-1916 arasında Harvard Graduate School of Arts and Sciences’da müzik öğrenimi gördü. See America First (“Önce Amerika’yı Görün”) adlı müzikal komedisi 1916’da Broadway’de sahnelendi. Bir süre Avrupa’da yaşadı ve Paris’teki Schola Cantorum adlı müzik okulunda Fransız senfoni ve sahne müziğinin gelişmesinde önemli bir rol oynayan besteci Vincent D’Indy’den dersler aldı. ABD’ye döndükten sonra 1930’lardan 1950’lere değin Broadway’de birçok müzikali sahnelendi. 1937’de geçirdiği bir kaza sonucu bir ayağı sakat kaldıysa da müzik çalışmalarını aynı hızlı tempoyla sürdürdü.
20.yy başında popüler sahne müziği, Avrupa’daki operet ve opera buffa (güldürücü opera) türlerinin etkilerini taşıyan, daha çok egzotik aşk öykülerini konu alan bir türdü. Müzikalin habercisi sayılan bu tür ABD’de Avrupalı besteciler tarafından tanıtılmıştı. Genellikle Amerikan yaşam biçimini gerçekçi, ama duygusal kesitlerle, basit bir olay örgüsü çevresinde, müzik, dans ve diyaloga yer vererek anlatan müzikalin ya da müzikal komedinin ayrı bir tür durumuna gelmesi 1920’ler ve 1930’larda ABD’de olmuştur. Türün öncülüğünü de Jerome Kern (1885-1945), George Gershtvin, Irving Berlin (1888) ve Richard Rogers (1902-1929) gibi besteciler yapmıştır. Cole Porter, Broadway’de gelişen Amerikan Müzikal tiyatrosuna yeni bir canlılık getirmiş, ona daha nükteli, incelmiş ve işlenmiş bir anlatım kazandırmıştır. 1929’da Fifty Million Frenchmen (“Elli Milyon Fransız”) ile Broadway’de kazandığı başarısını, aralarında bir Shakespeare uyarlaması olan Kiss Me Kate’in de (Öp Beni Kate) bulunduğu birçok müzikalle sürdürmüştür.
Porter ayrıca Ira Gershwin (1898) ve Lorenz Hart (1895-1943) ile birlikte Amerikan müzikallerinin önde gelen şarkı sözü yazarlarındandır. Müzikallerinin birçoğu filme çekilmiş, High Society (Yüksek Sosyete) filminin müzikleriyle ve yine film müziği olan “I’ve Got You Under My Skin”, “In the Stili of the Night” gibi parçalarıyla da önlenmiştir. Porter’ın yaşamını konu alan 1946 yapımı Night and Day (“Gece Gündüz”) adlı filmde, Porter’ı Gary Grant canlandırmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Müzikal: See America First, 1916, (“Önce Amerika’yı Görün”); Fifty Million Frenchmen, 1929, (“Elli Milyon Fransız”); The Gay Divorce, 1932, (“Şen Boşanma”); Dubarry Was a Ladyt 1939; Panama Hattie, 1940; Kiss M e Kate, 1948, (Op Beni Kate); Can-Can, 1953, (“Kankan”); Silk Stockings, 1955; (“İpek Çoraplar”). Film: Born to Dance, 1936, (“Dans İçin Doğanlar”); Broadmay Melody of 1940, 1939; The Pirate, 1948, (“Korsan”); F/igh Society, 1956, (Yüksek Sosyete).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi