PRIESTLEY, J.B. (1894-1984)
İngiliz romancı, oyun yazarı, denemeci. Çeşitli türlerdeki yapıtlarıyla döneminin en verimli yazarlarından biri olmuş, toplumsal sorunlara eleştirel yaklaşımıyla önem kazanmıştır.
John Boynton Priestley 13 Eylül 1894’te Yorkshire’da Bradford’da doğdu, 14 Ağustos 1984’te Al-veston’da öldü. I.Dünya Savaşı’nda Fransa’da çarpıştı. Yaralanarak ülkesine gönderildi ve iyileştikten sonra Yorkshire Ohserver gazetesinde çalışmaya başladı. 1919’da Cambridge Üniversitesi’ne girdi. Henüz öğrenciyken deneme ve eleştiri yazılarıyla tanındı. Hem İngiltere’de, hem de ABD’de çok tutulan The Good Companions (“İyi Dostlar”) adlı romanıyla 1929’da ilk büyük başarısını kazandı.
Gazeteciliğinin izlerini taşıyan romanlarının yanı sıra, 1932’de tiyatro yazarlığına da başladı. Zaman temasını işlediği dışavurumcu psikolojik oyunlar yazdı, zaman akışını bozarak, yaşanmakta olan bir olayın daha önceden de yaşandığı duygusunu (dejâ vu) uyandıran yapıtlar verdi.
Aynı zamanda başanlı bir radyo programcısı ve sunucusu olan Priestley, II.Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanya’sına karşı gerçekleştirdiği yayınları ve daha sonra sürdürdüğü Pazar programlarıyla geniş bir izleyici kitlesine seslendi. 1946-1947 yıllarında UNESCO konferanslarına İngiltere delegesi olarak katıldı.
Priestley, yüzü aşkın yapıtıyla 20.yy’ın en verimli yazarlarından biri olmuştur. Yapıtlarında, genel olarak çağının toplumuna, özel olarak da İngiliz toplumuna köklü eleştiriler yöneltmiştir. Siyasal tutumuyla da dikkat çekmiş, işçi haklarım savunmuş, yaşamının son döneminde nükleer silahlara karşı mücadele vermiş ama hiçbir siyasal partiye üye olmamıştır. Kendisine verilen birçok ödülü ve Lordluk unvanını da geri çevirmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: The Good Companions, 1929, (“İyi Dostlar”); Wonder Hcro, 1933, (“Harika Kahraman”); The Doomsday Men, 1938, (“Kıyamet Günü İnsanları”); Blackout in Gretley, 1942, (“Gretley’de Karartma”); The Thirty-First of June, 1961, (“Haziranın Otuz Biri”); lt’s an Old Country, 1967, (“Eski Bir Ülkedir Bu”). Oyun: Dangerous Corner, 1932, (“Tehlikeli Köşe”); Laburnum Grove, 1934, (“Sarısalkım Korusu”); I Have Been Here Before, 1937, (“Daha Önce Burada Bulundum”); An Inspector Calls, 1946, (Bir Komiser Geldi); The tinden Tree, 1947, (Ihlamur Ağacı); The Glass Cage, 1957, (“Cam Kafes”); A Severed Head (I.Murdoch ile), 1963, (“Kopuk Baş”). Deneme-Eleştiri: The English Novel, 1927, (“İngiliz Romanı”); Literatüre and Westem Man, 1960, (“Edebiyat ve Batı İnsanı”); Man and Time, 1964, (“İnsan ve Zaman”); The Happy Dream, 1976, (“Mutlu Düş”).
Otobiyografi: Instead of the Trees, 1977, (“Ağaçların Yerine”).
• KAYNAKLAR: J.Atkins, J.B.Priestley: The Last of the Sages, 1980; J.Braine, J.B.Priestley, 1978.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi