SACHS, Julius von (1832-1897) Alman botanik bilgini. Bitki fizyolojisine ilişkin önemli çalışmalar yapmış, özellikle bitki hücresinin klorofil deposu olan “kloroplast” adlı cisimcikleri tanımlamıştır.
Ferdinand Gustav Julius von Sachs 2 Ekim 1832’de Silezya’daki Breslau (bugün Polonya’da Wroclaw) kentinde doğdu, 29 Mayıs 1897’de Bavyera’daki Würzburg’da öldü. Oldukça yoksul bir ailenin çocuğuydu. Annesi ile babasımn bir yıl arayla ölmesi üzerine on yedi yaşındayken kimsesiz kalan Sachs’ı, Prag Üniversitesi profesörlerinden ünlü fizyoloji bilgini Purkinje özel asistanı olarak yanma alıp, bakımını ve yarım kalan öğrenimini üstlendi. 1856’da Prag Üniversitesi’nde doktorasını tamamlayan ve ertesi yıl ücretsiz öğretim görevlisi olarak bitki fizyolojisi derslerini vermeye başlayan Sachs, 1859-1861 arası Dresden yakınlarındaki bir tarım okulunda bitki fizyolojisi asistanı, 1861-1867 arası da Bonn yakınlarındaki Poppelsdorf Tarım Akademisi’nin başkanıydı. 1867’de Freiburg-im-Breisgau Üniversitesi’nde botanik profesörlüğüne atandıysa da, ertesi yıl aynı görevle Würzburg Üniversitesi’ne geçti ve Almanya’nın en büyük üniversitelerinden gelen tüm çağrıları geri çevirirek ölünceye değin Würzburg’ta kaldı.
1871’de Würzburg Üniversitesinin rektörlüğüne, 1877’de Bavyera Krallık Meclisi’ne seçilen, adına “von” takısını ekleyen soyluluk unvanı ve çeşitli kraliyet nişanlarıyla ödüllendirilen Sachs, 1878’de Londra’daki Linnean Society’nin, 1888’de de Royal Society’nin yabancı üyeleri arasına kabul edilmiştir.
Bitki sınıflandırması dışında botaniğin hemen hemen tüm konularıyla ilgilenen Sachs, 19.yy’ın yetiştirdiği en büyük botanik bilginlerinden biridir ve çağında gerilemeye yüz tutan bitki fizyolojisini yeniden kuran kişi olarak anılır. Büyük bir gözlem ve deney yeteneğinin ürünü olan araştırmaları, tohumun çimlenme sürecinde depolanmış besinin hücrelere nasıl taşınıp yakıldığını, bitkilerin mineral gereksinimini ve çeşitli minerallerin bitki beslenmesindeki fizyolojik önemini, topraktaki suyun kök telcikleri tarafından nasıl emilip tüm kök hücrelerine dağıtıldığım, ağaçlardaki büyüme halkalarının oluşumunu ve fiziksel koşulların, özellikle ışığın büyüme üzerindeki etkilerini açıklamış, bitkilerin
çevreden gelen fiziksel uyanlara yanıt olarak geliştirdiği yönelim (ışığa, suya ve yerçekimine yönelim) mekanizmasını aydınlatmıştır. Ayrıca, topraktan emilen suyun buhar halinde yaprak gözeneklerinden dışarı atıldığı terleme olayım inceleyen Sachs’ın en önemli çalışması, klorofil ve özümlemeye ilişkin araştırmalandır. 1865’te gerçekleştirdiği bu araştırmalar, bitkilere yeşil rengini veren klorofilin, sanıldığı gibi bitkinin tüm dokularında bulunmadığını, hücrenin içindeki belirli cisimciklere özgü olduğunu ortaya koydu. Sonradan “kloroplast” adı verilen bu cisimciklerin fotosentez olayının merkezi, yaprakların karbondioksit özümlemesiyle başlayan fotosentezin ilk ürününün de kloroplastlar içinde depolanan nişasta olduğun belirleyen Sachs, bitki fizyolojisine yeni ufuklar açan değerli bulgularının yanı sıra, geliştirdiği yeni laboratuvar araçları ve teknikleri, kitapları ve yetiştirdiği öğrencileriyle de botaniğe büyük katkıda bulunmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Handbuch der Experimental-physi-ologie der Pflanzen, 1865, (“Deneysel Bitki Fizyolojisi Elki-tabı”); Lehrbuch der Botanik, 1868, (“Botanik Ders Kitabı”); Geschichte der Botanik vom 16. Jabrbundert bis 1860, 1875, (“lö.yy’dan 1860’a Değin Botanik Tarihi”); Vorlesungen über Pflanzenphysiologie, 1882, (“Bitki Fizyolojisi Konuşmaları”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi