RIBERA, Jose de (1591-1652)
İspanyol, ressam. Gerçekçi (realist) yaklaşımı ve ayrıntılı işçiliğiyle 17.yy İspanyol resminin önde gelen adlarından olmuştur.
Valencia yakınlarındaJâtiva’da doğdu, 2 Eylül 1652’de Napoli’de öldü. Ispanya’daki yaşamıyla ilgili bilgiler çok azdır. Francisco Ribalta’nin öğrencisi olduğu söylenir. 1610’ların başında İtalya’ya gittiği, önce Parma’da, 1612 1613 dolaylarında da Roma’da kaldığı bilinmektedir. 1616’da, o zamanlar Ispanya’nın yönetiminde olan Napoli’ye yerleşti ve yaşamının sonuna değin burada kaldı. İtalya’da Lo Spagnoletto adıyla tanınır.
Ribera, Roma’da bulunduğu sırada, Caravaggioculuk’ tan büyük ölçüde etkilenmiş ve ilk resimlerinde doğalcı (naturalist) bir arka plan ve renk geçişlerinde dramatik bir ışık-gölge karşıtlığı(chiarsoscura)uygulayarak bu etkileri yansıtmıştır. Kaba fırça vuruşları ve kullandığı kalın boya ile, yüz kırışıklarına, yara izlerine varıncaya dek gerçekçi ve ayrıntılı bir işçilik ortaya koymuştur. Aziz Bar-tolommeo’nun Şehadeti ve Aziz Petrus gibi genellikle azizleri ve onlara yapılan işkenceleri konu aldığı dinsel resimler yapmış, Rönesans’ın idealleştirme anlayışının tersine, bu kişileri sıradan tipler olarak canlandırmış ve güçlü bir kişileştirme eğilimi göstermiştir. Bu tutumu ile İspanyol sanatının en önemli niteliklerinden biri olan insanlık onurunu betimleme özelliğinin öncüsü olmuştur. Dinsel resimlerinde olduğu kadar, Yumru Ayaklı Çocuk gibi dilenci ve sakatlan konu aldığı portreleri ve günlük yaşamdan sahneleri işlediği tür (jant) resimlerinde de, bu tavrı benimsemiştir. Ayrıca mitolojik konulara yönelen ilk İspanyol sanatçısı da odur.
1630’ların ortalarında üslubunun olgunlaşmasıyla yapıtlarında Caravaggioculuk etkileri azalmaya başlar. Gerçekçi ve ayrıntıcı tutumundan tümüyle uzaklaşmamasına karşın ışık-gölge karşıtlığında bir yumuşama sezilir.Bu dönemde daha açık tonlarla ışıltılı gölgeler kullanmış ve figürü belli belirsiz saran bir atmosfer etkisi yaratmıştır. Onun üslubundaki bu değişim, büyük ölçüde Bolognalı ve Venedikli sanatçıların ve 1630-1631 yıllarında Napoli’de bulunan Velasquez’in etkileriyle olmuştur. Kutsal Üçlü, Aziz Hieronymus ve Azize Catherine ‘nin Mistik Evliliği gibi resimleri bu döneminin ürünleridir.
Ribera, İspanyol sanatçıları arasında bakır gravürler için en fazla çizim yapan sanatçılardan biridir. Duyarlı dış çizgileri ve açıktan koyu gölgelere geçişleri ustalıkla uygulamıştır. Bu alanda Barok dönemde İtalya’da ve İspan-ya’da basılan en usta örnekleri üretmiştir.
. YAPITLAR (başlıca): Aziz Bartolommeonun Şehadeti, 1630, Prado, Madrid; Aziz Petrus, ykş. 1631, Prado, Madrid; Gambazolu Kör Heykelci, 1632, Prado, Madrid; Aziz Andrea, ykş, 1635, Prado, Madrid; Kutsal Üçlü, 1636-1637, Prado, Madrid; Yakub’un Düşü, 1639, Prado, Madrid; Yumru Ayaklı Çocuk, 1642, Louvre, Paris; Aziz Hieronymus, 1644, Prado, Madrid; Azize Catherine’nin Mistik Evliliği, 1648, Metropolitan Sanat Müzesi, New York; Kutsal Aile ve Azize Catherine, 1648, Metropolitan Sanat Müzesi, New York.
• KAYNAKLAR: E.du G.Trapier, Ribera, 1952.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi