SIEGBAHN, Karl Manne (1886-1978) İsveçli fizikçi. X ışını spektroskopisine üstün duyarlık kazandırmış, çalışmalarıyla atomun yapısına ışık tutmuştur.
Kari Manne Georg Siegbahn 3 Aralık 1886’da Örebro’da doğdu, 26 Eylül 1978’de Stockholm’da öldü. Rydberg’in asistanlığını yaptığı Lund Üniversi-tesi’nden 191 l’de doktora derecesini alıp,aynı üniversitede öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. 1920’de, Rydberg’in ölümüyle boşalan Fizik Kürsüsü profesörlüğünü üstlendi, 1923’te de aynı görevle Uppsala Üniversitesi’ne geçti. 1937’de, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’ne bağlı olarak kurulan Nobel Fizik Enstitüsü’nün yöneticiliğine ve Stockholm Üniversitesi fizik profesörlüğüne getirilen, ulusal ve uluslararası birçok ödül almış olan Siegbahn’a, X ışınlarıyla ilgili gelişme ve araştırmaları nedeniyle 1924 Nobel Fizik Ödülü verildi.
Oğlu Kai Manne Börje Siegbahn (1918) da özellikle alfa, beta ve gamma ışınlarının spektroskopisine ilişkin çalışmalarıyla tanınmış bir fizikçidir. 1954’ten bu yana (1985) Uppsala Üniversitesi’nde fizik profesörü olan K.M.B. Siegbahn, 1981 Nobel Fizik Ödülü’nü ABD’li fizikçiler Nicolaes Boember-gen ve Arthur Schlewlow ile bölüşmüştür.
X ışınları üzerindeki araştırmalarına 1912’de başlayan Siegbahn’ın bu alana ilk katkısı, deney aygıtlarında üstün gelişmeler sağlayarak, çok yüksek duyarlıklı ölçümlere ulaşmasıdır. Geliştirdiği aygıtlarla, sodyumdan uranyuma dek tüm elementlerin X ışını tayflarını en ince ayrıntılarına varıncaya değin belirleyip, daha önce Barkla’nm saptamış olduğu K ve L serilerinde yeni çizgiler bulunduğunu gösterdi, ayrıca 1916’da yeni M ve N serilerini buldu. Bohr’un atom modeliyle birleştirildiğinde çeşitli yörüngelerdeki elektron sayılarının belirlenmesine yol açan bu bulgular, atomun yapısına ilişkin önemli ipuçlarıydı. Siegbahn’ın bulgularıyla, K tabakasında 2, L tabakasında 3 grup halinde 8, M tabakasında ise 5 grup halinde 18 elektron bulunduğu anlaşıldı. 1924’te iki yardımcısıyla birlikte, X ışınlarının cam prizmada tıpkı ışık gibi kırıldığını belirleyerek, yıllardır sürüp giden dalga-parçacık tartışmasının noktalanmasına önemli katkıda bulunan Siegbahn, cam üzerinde çok sık çizgili kırınım ağlarıyla gerçekleştirdiği deneylerle, morötesine yakın dalgaboylarındaki X ışınlarının özelliklerini ilk kez inceledi; ayrıca, bu tür kırınım ağlarının yapılabilmesi için özel bir cam çizme makinesi geliştirdi. Nobel Fizik Enstitüsü’nün yöneticiliğini üstlendikten sonra ülkesinde çekirdek fiziği araştırmalarının öncüsü olan Siegbahn’ın denetimindeki araştırmalar, İsveç’e 1200 kV’luk bir hızlandırıcı ile 44 MeV’luk bir siklotron kazandırmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Spektroskopie der röntgenstrahlen, 1923, (“X Işınları Spektroskopisi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi