RİMSKİ-KORSAKOV, Nikolay (1844-1908)
Rus, besteci. Yapıtları özellikle çalgılama ustalığı açısından ilgi görmüştür.
Nikolay Andreyeviç Rimski-Korsakov 18 Mart 1844’te Novgorod iline bağlıTikvinkazasında doğdu, 21 Haziran 1908’de Petrograd yakınlarında Lyubensk’te öldü. Ailesinde bulunan denizcilerin etkisiyle on iki yaşındayken Petrograd’daki Deniz Harp Okulu’na girdi. On beş yaşında Theodore Camille’den aldığı piyano derslerinin yanı sıra, beste yapma ilkelerini de öğrenmeye başladı. 186l’de Rus Beşleri’nin kurucusu M.Balakirev’le tanıştı. Engin bir müzik kültürü olan bu bestecinin yol göstermesiyle bir senfoni bestelemeye koyuldu. Balakirev aracılığıyla Mussorgski ile Cui’yi, sonra da Borodin’i tanıdı. 1861-1862 yıllarında ulusal Rus müziğinin yenilenmesi yolunda görüşlerini sistemleştiren bu grup Rus Beşleri adıyla anıldı. Onların bu ortak çabası, Rimski-Korsakov’un sanatına yön vermesinde etkili oldu.
Rimski-Korsakov 1862’de Deniz Harp Okulu’nu bitirdi. 1862-1865 arasında deniz subayı olarak bir okul gemisiyle çıktığı Avrupa ve ABD gezisi boyunca üstünde çalıştığı senfonisini Petrograd’a dönüşünde tamamladı. 1865’te Balakirev’in yönetiminde çalman ve ilgiyle karşılanan yapıt, aynı zamanda Rus müziğinin de ilk senfonisi olarak kabul edilir. Rimski-Korsakov’un ikinci önemli yapıtı, orkestra için Sırp Temaları Üzerine Fantezi 1867’de gene Balakirev’in yönetiminde seslendirildi. 1871’de Rimski Korsakov, Petrograd Konservatuvarı’nda bestecilik ve çalgılama üstüne ders vermeye başladı. Düzenli bir müzik eğitiminden geçmemiş olduğu için bir yandan da kendine yüklü bir çalışma programı çizdi, çalışmalarını kontrpuan ve füg sanatı üstünde yoğunlaştırdı. 1873’te deniz bandoları denetmenliğine atandı. 1874’te 3.Senfoni’sini yönetmesiyle orkestra şefliği dönemi de başladı. 1883-1894 arasında Balakirev’in yönetimindeki Petrograd Saray Korosu’nda yönetmen yardımcısı oldu. 1879-1881 arasında ise, Petrograd Kon-servatuvarı’na karşıt bir anlayışla kumlan Serbest Müzik Okulu’nun düzenlediği konserleri yönetti. 1886’dan 1890’a değin Petrograd Rus Senfoni konserlerini, 1889 Paris Dünya Sergisi’ndeki Rus müziği konserlerini, 1898’de Moskova konserlerini yönetti. 1905 Devrimi sırasında öğrenci hareketlerini desteklediği için Petrograd Konservatuvarı yönetimince işten çıkarıldıysa da kısa bir süre sonra görevine döndü.
Bu arada Rus müziği için önemli bir görevi de üstlendi. İşadamı Belayev’in giderleri karşılamasıyla, Rus bestecilerinin yapıtlarını yayımlamaya girişti. Mussorgski’ nin ölümünün ardından onun birçok yapıtını, özellikle Kovançina ve Boris Godunov operalarını neredeyse yeniden yazdı. Ancak Boris Godunov’un yeni orkestralaması ve değiştirilmiş biçimi nedeniyle kimi uzmanlar onu Mussorgski’ye özgü bazı özellikleri ortadan kaldırmış olmakla suçladılar. Ayrıca Glinka, Borodin gibi müzikçi-ierin de çalışmalarını gözden geçirdi, orkestralamalarını yaptı.
Rimski-Korsakov, döneminin en verimli bestecisiydi. Yapıtları arasında önemli bir yer tutan operalarının konuları genellikle Rus ve Slav tarihinden, masallarından, ya da edebiyatından alınmıştır. Bunlar arasında klasik forma sıkı sıkıya bağlı olanlar bulunduğu gibi, melodik re-sitatifleri üstün sanat düzeyine vardırmış olanlar da vardır. Ama bugün bu operalar, Rimski-Korsakov’un kendi ülkesinde bile pek sahnelenmemektedir. Yalnızca üç operası, Sneguroçka (Kar Kızı), Sadko ve Zolotoy Petu-şoh (Altın Horoz), içlerinde geçen kimi tanınmış parçalar nedeniyle yer yer ilgi toplamaktadır. Bu yapıtlarda, halk ezgileri ile resitatifler, aksak ritimli ve korolu dans müzikleri, Doğu müziğinin özellikleri, İtalyan lirizmi ve renkli bir orkestralama ustaca kullanılmıştır.
Glinka’nın en başarılı izleyicisi kabul edilen Rimski-Korsakov, halk müziğiyle füg sanatını başarıyla bağdaştırmış, Ispanyol Kapriçyosu, Şehrazat, Rus Paskalyası Uvertürü gibi orkestra yapıtlarında armonik kuruluşta az rastlanan bir tazelik ve özgünlük yaratmıştır.
Müzik sanatının çeşitli dallarında verdiği çok sayıda yapıtın yanı sıra, bilimsel alanda da yazı, inceleme ve kitaplar yayımlamıştır. Bir sonraki kuşaktan Anatol Lya-dov (1855-1914), A.Glazunov, İ.Stravinski ve O.Respighi gibi besteciler ondan eğitim görmüş, etkisi Stravinski aracılığıyla çağdaş bestecilere ulaşmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Opera: Sneguroçka, 1882, (Kar Kızı); Sadko, 1898; Motsart iSalyeri, 1898, (Mozart ve Salieri); Kaş-çey bessmertni, 1902, (Ölümsüz Kaşçey); Zolotoy Petushok, 1909, (Altın Horoz). Orkestra Müziği: 1. Senfoni, 1865; 2. Senfoni (Antar), 1868; Do Diyez Minör Piyano Konçertosu, 1883; Sırp Temaları Üzerine Fantezi, 1867; Ispanyol Kapriçyosu, 1887; Şehrazat, Senfonik süiti, 1888; Rus Paskalyası Uvertürü, 1888. Oda Müziği: Fa Majör Dörtlü, 1875; Sol Majör Dörtlü, 1897. Kitap: Praktiçeskiuçebnikgarmoni, 1884, (Nazari ve Ameli Armoni, 1926); Letopis moyey muziykal-noy zizni, 1909, (“Müzik Yaşamından Anılar”); Osnovior-kestrovski, 1913, (“Orkestralama İlkeleri”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi