RASK, Rasmus Kristian (1787-1832)
Danimarkalı dilbilimci. Karşılaştırmalı dilbilimin kurucularındandır.
22 Kasım 1787’de Odense yakınlarındaki Brondekilde’de doğdu, 14 kasım 1832’de Kopenhag’da öldü. 1808’de Kopenhag Üniversitesi’nde kütüphane görevlisi olarak çalışmaya başladı. İsveç ve Norveç’e geziler yaptı. 1811’de Kuzey Germen dillerinin Batı İskandinav grubuna ait olan eski Kuzey dili ya da eski İzlanda dilinin ilk sistemli dilbilgisi kitabını yayımladı. 1813-1815 yıllarını İzlanda’da geçirdi, İzlanda dili, edebiyatı ve kültürünü inceledi. 1818’de yayımladığı Undersdgelse om det gamle Nordiske eller lsklandske Sprogs Oprindelse (“Eski Kuzey Dili ya da İzlanda Dili Üzerine İnceleme”) adlı yapıtı bu gezinin ürünüdür. Aynı yıl İzlanda edebiyatının başyapıtlarından olan Edda’yı yayma hazırladı. 1817’de ise, ilk Anglosakson dilbilgisi kitabını yayımladı.
Rask, 1816’da Hint ailesine ait dilleri incelemeye başladı. Aynı yıl Stockholm, St. Petersburg ve daha sonra da İran’ı kapsayan bir geziye çıktı. Bir süre Tebriz, Tahran ve Şiraz’da kaldıktan sonra 1820’de Hindistan’a geçti. Bombay ve Seylan’da kaldı. İran ve Hindistan’dan topladığı çok sayıdaki el yazmalarıyla 1823’te ülkesine döndü. 1825’te edebiyat tarihi, 1831’de Doğu dilleri profesörü oldu.
Rask, yirmi beş dil ve lehçeyi iyi bilen ve bir o kadar dil üzerinde de araştırmalar yapmış bir dilbilimcidir. Daha çok İskandinav dilleri üzerine yoğunlaşmışsa da, Hint-Avrupa dilleri ailesi, Ural ve Kafkas dilleri üzerine de araştırmalar yapmıştır. Germen filolojisinin kumcuları arasındadır. Ününü borçlu olduğu Understi gelse om det gamle Nordiske eller lsklandske Sprogs Oprindelse adlı yapıtında Germen dillerini Latince, eski Yunanca ve Baltık-Slav dilleri gibi Hint-Avrupa dilleri ailesine giren öteki dillerle karşılaştırarak aradaki sesbilgisel (fonetik) akrabalıkları incelemiştir. Germen dilleri ile Hint-Avrupa dilleri arasındaki yakınlıkları, Hint-Avrupa dilbiliminin kumcularından F.Bopp ile aynı yıllarda, ancak ondan ayrı olarak bulmuştur. Bu konudaki araştırmalarıyla da, kendisiyle birlikte Germen filolojisinin kumcularından kabul edilen Alman dilbilimci J.Grimm’i etkilemiştir. Rask’ın araştırmaları, 1822’de Grimm tarafından ortaya konan ve karşılaştırmalı dilbilimde Grimm yasası adıyla bilinen, Germen dilleriyle öteki Hint-Avmpa dilleri ara-
sındaki seslilerdeki benzeşme ve farklılaşmayı açıklayan yasaya temel oluşturmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Vejledning tildet lslandske Sprag, 1811, (“İzlandaca Rehberi”); Understbgelse om det gamle Nordiske eller îsklanske Sprogs Oprindelse, 1818, (“Eski İskandinav Dili ya da İzlanda Dili Üzerine İnceleme”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi