SCHUMANN, Robert (1810-1856) Alman, besteci. Romantizm’in önde gelen bestecilerindendir.
8 Haziran 1810’da Saksonya’da, Zwickau’da doğdu, 29 Temmuz 1856’da Bonn yakınlarında, Endenich’de öldü. Babası kitap satıcısı ve yayınevi sahibiydi. Schumann altı yaşında piyano çalmaya başladı. On iki yaşında bilinen ilk bestelerini yaptı. Bir yandan da edebiyatla ilgileniyor, Latin şairlerinden şiirler çeviriyordu. 1826’da, on altı yaşındayken babası öldü, annesinin aşırı baskısıyla iki yıl sonra Leipzig Üniversitesi Hukuk Fakültesine yazıldı. Ama ünlü müzik öğretmeni Friedrich Wieck’le tanışınca hukuk öğrenimini bir yana bırakıp ondan ders almaya başladı. 1829’da Heidelberg’e gitti, orada aynı zamanda müzik estetiği üstüne yazılar da yazan hukuk profesörü A.F. Justus Thibaut’dan müzik kuramı dersleri aldı. Bir yandan da Schubert tarzında, piyano için valsler yazıyordu. Banlan sonradan Papillons (Kelebekler) adlı yapıtında kullandı.
Piyanist olarak ün yapmak isteyen Schumann, Heidelberg’den sonra yeniden Leipzig’e dönerek Wieck’den aldığı dersleri sürdürdü. Bu arada piyano tekniğini geliştirmek için sağ elin dördüncü parmağını da öbür parmaklar kadar güçlü kılacak bir araç üstünde çalışıyordu. Bu garip buluşu, sağ elinin sakatlanmasına yol açtı. Böylece virtüöz piyanist olma düşleri sona erince kendini tümüyle besteciliğe verdi. Bir süre orkestra yöneticisi Heinrich Dorn ile, sonra da tek başına J.S. Bach’m yapıtlarım çözümleyerek kontrpuan ve armoni çalıştı. 1833 Ekim’inde çok sevdiği kızkardeşinin ölümü üzerine kendini öldürmeye kalkıştı. Bu yaşamının sonuna değin sürecek olan ruhsal dengesizliğinin ilk belirtisiydi.
1834’te önemli piyano yapıtlarından Etudes symp-honiques’i (Senfonik Çalışmalar) tamamlayıp gene piyano için Carnaval’a (Karnaval) başladı. Aynı yıl arkadaşlarıyla Neue Zeitschrift für Musik (Yeni Müzik Dergisi) adlı bir dergi çıkarmaya başladı ve çok geçmeden Avrupa’nın önde gelen müzik eleştirmenleri arasına girdi. Bu dergide, müzik yapıtında salt teknik ustalığı ve dış görünüşteki parlaklığı savunanlara karşı çıkarak Romantizm için ateşli bir savaşa girişti. Derinden etkilendiği Chopin, Mendelssohn, Berlioz ve Liszt gibi büyük Romantikler’in iç dünyalarına girmeye, yapıtlarını çözümlemeye girişti.
Bu arada, piyano öğretmeninin kızı ve Avrupa’nın gözde piyanistlerinden Clara Wieck (1819-1896) ile evlenmek istedi. Ancak öğretmeni Friedrich Wieck buna karşı çıktı. Schumann beş yıl boyunca, bir yandan bestelerini yaparken, bir yandan da evlenmek için aralıksız bir mücadeleye girişti. Sonunda 1840 Eylülünde evlenmeyi başardı. Mutluluğu çok verimli çalışmasına yol açtı, hepsi 250’yi bulan lied’lerinin yarısından çoğunu o yıl besteledi.
Senfonileri
1841’de ilkbahar Senfonisi adıyla da anılan I. Senfoni’sini yazdı. İlk kez Mendelssohn’un yönettiği bir konserde çalınan yapıtın kazandığı başarı üzerine Re Minör Senfoni’sini besteledi. Ama bu yapıtı halk da eleştirmenler de beğenmeyince, bir süre sonra yeniden ele alıp iyice değiştirdi. Ancak bu arada iki başka senfoni daha yazmış olduğu için yapıt 4. Senfoni olarak tanındı.
1842, Schumann için oda müziği yılı oldu. Aynı yıl içinde bir Piyanolu Beşli, bir Piyanolu Dörtlü, iki Yaylı Çalgılar Dörtlüsü ve küçük formda on kadar yapıt besteledi. Piyanolu Beşli bugün Beethoven’la Brahms dönemleri arasında yazılmış en yetkin oda müziği yapıtlarından biri sayılır.
Schumann, 1843’te önce opera olarak tasarlamış olduğu büyük din dışı oratoryosu Das Paradies und die Peri’yi (Cennet ve Peri) yazdı. Ertesi yıl karısı Clara’nın konser turnesi nedeniyle birlikte Rusya’ya gittiler. Schumann dönüşte Mendelssohn’un kurduğu Leipzig Konservatuvarlnda piyano ve beste öğretmenliği yapmak için öneri aldı. Sinirlerinin gittikçe bozulmasından ötürü bu işi ancak bir yıl kadar yürütebildi. O sıralarda Mendelssohn’un Lepizig’den ayrılmasıyla boşalan Gewandhaus Konserleri sorumluluğunun kendisine verileceğini umuyordu. Ancak bu iş besteci Niels Wilhelm Gade’ye (1817-1890) verilince kırılarak Leipzig’den ayrıldı ve Dresden’e gitti.
1848 Devrimi sırasındaki ayaklanmalar nedeniyle Dresden’den ayrıldı ve Düsseldorf’a yerleşti. 1850’de kentin müzik yöneticiliği görevini üstlendi. Orkestra yönetiminde gösterdiği huysuzluk ve düzensizlik nedeniyle müzikçilerle arasında baş gösteren geçimsizlik büyüdü. Bu arada hastalığı da oldukça artmıştı, boşluktan sesler duyuyor, düşler görüyordu. 1853’te görevinden ayrıldı. Bir yıl sonra bir kriz sırasında kendini Ren Nehri’ne atınca Endenich’de bir akıl hastanesine yerleştirildi. Zaman zaman sinir krizleri geçirerek iki yıl kaldığı bu hastanede öldü.
İlk piyano yapıttarı
Schumann daha ilk yapıtlarında dil yenilikleri piyano getirerek klasik formu kırmıştır. Bu çalgı için yaptığı besteler gözüpek yeniliklerle doludur. Kullandığı melodik çizgi serttir, kimi zaman piyanodan orkestra etkisi elde etme amacını güder. Uzun soluklu yapıdan, özellikle de sonatlan, tüm Romantikler’de olduğu gibi, kısa yapıdan kadar yetkin değildir.
Lied’leri
Schumann, Schubert’den sonra en büyük lied bestecileri arasında anılır. Schubert’in lied’lerine oranla Schumann’ın üslubu daha karmaşık, yoğun ve dramatiktir. Eşlik eden piyanoya, insan sesi kadar, hatta bazen daha da fazla hak tanır. Şarkıcının sesini piyanonun olanaklarına ve esnekliğine koşut olarak kullanır. Yazdığı dört büyük şarkı dizisinden 1840 tarihli ilk Liederkreis’ı ile aynı yıl yazdığı Dichterliebe (Şair Aşkı) Heine’nin şiirleri üstüne bestelenmiştir. Piyanonun eşliği, Heine’nin çift anlamlı dizelerinin derinliğini ve keskinliğini şaşılacak bir yorumla verir.
Orkestra yazısında, orkestra çalgılarının kullanılışı, özellikle nefesli çalgıların görevlerinin artması bakmamdan bazı yenilikler getirmişse de, bu alanda büyük bir ustalık göstermemiştir. Dört senfonisinin de genelde Schubert senfonileriyle benzerlikleri vardır. Duygularını yer yer canlı ve içten gelen tonlarla açıklamakla birlikte, bu yapıtlarının örgüsü piyano yazısını andırır, etkisiz ve gevşektir. 1841-1845 arasında yazdığı Piyano Konçertosu, senfonik yapıtlarının doruğu olarak kabul edilir. Uzun yıllar gölgede kalan Viyolonsel Konçertosu ise sonradan bütün usta viyolonselcilerin repertuarına girerek Haydn ve Dvorak’ınkiler kadar sık çalınmaya başlamıştır.
Schumann, Romantikler için kullanılan “müzik şairi” deyimine en uygun bestecilerden biridir. Dış dünya onu, kendi iç dünyasıyla uygunluğu oranında ilgilendirir. Müziği kimi zaman coşkun, kimi zaman dingin ve uysal, ama her zaman imgelemli ve hiç tükenmeyecek gibi gelen bir tazelikle doludur.
• YAPITLAR (başlıca): Senfoni: I. Senfoni (İlkbahar), 1841; 2. Senfoni, 1846; 3. Senfoni (Ren), 1850; 4. Senfoni, 1851. Uvertür: Manfred, 1848-1849. Konçerto: La Minör Piyano Konçertosu, 1841-1845; La Minör Viyolonsel Konçertosu, 1850. Oda Müziği: Mi Bemol Majör Piyanolu Be fi, 1842; Mi Bemol Majör Piyanolu Dörtlü, 1842. Opera: Genoveva, 1847-1850.Vokal Müzik(din dışı):DasParadies und die Peri, 1841-1843,(Cennet ve Peri Oratoryosu).Şarkı Dizisi: Liederkreis I. II, 1840; Frauenliebe und Leben, 1840, (Kadın, Aşk ve Yaşam); Dichterliebe, 1840, (Şair Aşkı). Piyano Müziği: Papillons, 1832, (Kelebekler); Etudes symphonitjues, 1834, (Senfonik Çalışmalar); Camaval, 1834-1835; Kinderszenen, 1838, (Çocuk Sahneleri); Kreis-leriana, 1838; La Majör Fantezi, 1836.
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi