POUND, Roscoe (1870-1964)
ABD’li hukukçu ve botanikçi. Geliştirdiği sosyolojik hukuk yorumuyla tanınır.
27 Ekim 1870’te Nebraska Eyaleti’nde Lincoln’de doğdu, 1 Temmuz 1964’te Massachussets Eyaleti’nde Cambridge’de öldü. Babası hukukçuydu. Nebraska Üniversitesi’nde botanik öğrenimi görerek 1888’de lisans, 1889’da da yüksek lisans derecesi elde etti. Ardından Harvard Hukuk Okulu’na girerek bir yıl hukuk okudu. 1890’da Nebraska’ya dönüşünde baroya kabul edildi. Aynı tarihte Nebraska Universitesi’nde hukuk dersleri vermeye başladı. 1903’e değin sürdürdüğü bu görevi sırasında, 1892’de eyalette yürütülen botanik çalışmalarının sorumlusu yapıldı. 1897’de botanik dalında doktorasını tamamladı. Bu dönemde keşfettiği ender rastlanan bir liken türüne, daha sonra onun onuruna Roscopoundia adı verildi.
1901-1903 arasında Nebraska Eyaleti Yüksek Mahkemesi’nde yardımcı yargıç olarak çalışan Pound, bu görevi sırasında adalet sisteminin işleyişine ilişkin değerli bilgiler edindi. 1904-1907 arasında Nebraska eyalet yasaları arasındaki çelişkileri gidermekle görevli bir komisyonda görev aldı. Aynı dönemde Nebraska Üniversitesi Hukuk Bölümü’nün başkanlığını yaptı. 1907-1909 arasında Illinois Eyaleti’ndeki Kuzeybatı Üniversitesi’nde, 1909-1910 yıllarında da Chicago Üniversitesi’nde hukuk dersleri verdi. 1910’da Harvard Üniversitesi’ne geçerek hukuk profesörü oldu. 1916-1936 arasında, 1937’ye değin ders vermeyi sürdürdüğü Harvard Hukuk Okulu’nun dekanlığını yaptı. Dekanlıktan ayrıldıktan sonra 1947’ye değin hukukun her dalında ders vermeyi sürdürdü. 1946’da Tayvan’a giderek, 1949’a değin, adalet sistemini yeniden düzenlemekte olan bu ülkenin Adalet Bakanlığı’nda danışman olarak çalıştı. 1940’ta ABD Barolar Birliği tarafından Amerikan hukuk bilimine hizmetlerinden dolayı madalyayla ödüllendirildi.
Sosyolojik hukuk yorumu
Pound hukuk bilimini yalnızca hukukun sınırları içinde kalarak geliştirme çabalarının verimsizliğinden ve bu bilim dalını diğer sosyal bilimlerden soyutlamanın yarattığı olumsuzluklardan yola çıkarak, hukuksal kurumlarm diğer sosyal bilimlerin ışığı altında incelenmesine ve hukuksal düzenin toplumsal bir kurum olarak kavranmasına dayalı bir sosyolojik hukuk yorumu geliştirmiştir. Ona göre hukuk biliminin temel sorunu hukukun ne olduğu ve içeriği değil, neyi nasıl gerçekleştirdiği yani işleyişidir. Bilinçli çabayla geliştirilebilen toplumsal bir kurum olan hukukun otoritesinin temelinde hizmet ettiği toplumsal amaçla; yatar.
Pound’un hukuksal düşünceye yaptığı en büyük katkı hukuku toplum mühendisliğinin bir parçası olarak görmesidir. Ona göre hukuk, insan ilişkilerini düzenleyerek, birbiriyle çakışan hak iddiaları arasında uzlaşma sağlayarak ve çıkarların mümkün olabilecek en az sürtüşme ve kayıpla tatminini sağlayacak sınırları belirleyerek, toplumsal düzenleme sürecinin bir parçası durumuna gelir. Hukuk toplumsal denetim araçlarından yalnızca biri olduğundan, yasa koyucu hukuksal kurumlarm ve öğretilerin gerçek yaşamda görülen toplumsal etkilerini incelemek zorundadır. Bu kapsamda yasalar çıkarılmadan önce sosyolojik incelemeler yapılmalı, hukuksal hükümlerin uygulamadaki etkisini artıracak araçları bulmak için araştırmalar gerçekleştirilmeli ve yasal hükümlerin, öğretilerin ve kurumlarm, toplumsal geçmişinin ve etkilerinin incelendiği sosyolojik bir hukuk tarihi yazılmalıdır.
Toplumsal çıkar kavramı
Pound, Bentham’ın ve Jhering’in hakkın hukuksal olarak korunmuş çıkar olduğunu savunan görüşlerini benimsemiştir. Ancak, bu bireysel çıkar düşüncesini, “mülk sahibi olarak yönetim birimlerinin çıkarları” biçiminde tanımladığı kamu çıkarı ve “hukuksal düzenin korumaya çalıştığı toplumsal hak iddiaları ve değerler” biçiminde tanımladığı toplumsal çıkar kavramlarıyla geliştirmiştir. Ona göre toplumsal çıkarlar, bireysel çıkarlardan üstündür ve bireysel çıkarlar ancak toplumsal çıkarlar geliştirdiği ya da korunduğu ölçüde korunmaya hak kazanır.
Pound bu görüşleri doğrultusunda, toplumsal açıdan doğru olana gerekenden çok az, birey haklarına ise gerekenden çok fazla ilgi gösterdiğini ve toplumsal açıdan çok büyük önem taşıyan sorunları bireyler arasında özel bir dava gibi ele aldığını savunduğu Amerikan hukuk sistemini eleştirel bir biçimde ele almıştır. Ona göre, Amerikan hukuk sisteminin bu özellikleri, devletin toplumun genel yararı yönünde önlemler alıp uygulamasını engelleyerek birçok zarara yol açmıştır. Öte yandan ABD’li hukukçuların yasa metinlerine aşırı bağımlılıkları ve eskiyen kuralları, anayasa hukukundan mahkeme işlemlerine dek uzanan çok farklı alanlarda mekanik olarak uygulaması, Amerikan hukuk sistemini çağdaş toplumun temel gereksinimlerini karşılamaktan uzaklaştırmıştır. Pound bu sorunların çözümünü, yargıçların seçimle işbaşına getirilmesi uygulamasının kaldırılmasında, yargı kuruluşlarının kaynak büroları ve psikologlar, sosyologlar ve iktisatçılardan oluşan danışma bürolarıyla işbirliği içinde çalışmalarında, her mahkemenin birer adalet bürosuna dönüştürülmesinde görmüştür.
• YAPITLAR (başlıca): Oütlines of Lectures on Jurisprudence, 1903, (“Hukuk Bilimi Derslerinin Anahadarı”): TheCauses ofPopular Bissatisfaction W ith the Adminis tikin of İmlice, 1906, (“Halkın Adalemi Yön t tın den Duy luğu Hoşnutsuzluğun Nedenleri”); The Spirit of tbe Common Law,1921, (“Örf ve Adet Hukukunun Ruhu”): An Introduction to the Philosophy of Law, 1922, (“Hukuk Felsefesine Giriş”); Interpretations of Legal History, 1923, (“Hukuk Tarihi Yorumları”); Jurisprudence, 5 cilt, 1959, (“Hukuk Bilimi”).
• KAYNAKLAR: R.A. Newman, Essays in Jurisprudence in Honor of Roscoe Pound, 1962; P.L. Sayre, The Life of Roscoe Pound, 1948; F.C.Setaro, A Bihliography of Roscoe Pound, 1942; G.A.Strait, A Bihliography of the \Vritings of Roscoe Pound: 1940-1960, 1960.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi