SINCLAIR, Upton (1878-1968) ABD’li yazar. Kapitalist sistemi eleştiren romanlarıyla tanınmıştır.
Upton Beall Sinclair 20 Eylül 1878’de Baltimore’ da doğdu, 25 Kasım 1968’de New Jersey’de öldü. Yoksul bir ailenin oğluydu. 1897’de girdiği Columbia Üniversitesi’nde hukuk okurken popüler dergilere yazdığı serüven öyküleriyle geçimini kazanmaya çalıştı. İlk romanı Springtime and Harvest’ı (“Bahar ve Hasat Zamanı”) 1901’de yayımladı. 1902’de Sosyalist Parti’ye üye oldu. 1906’da Parti’nin haftalık gazetesi adına Chicago mezbahalarındaki çalışma koşullarım incelemeye gitti. Bu geziden en popüler romanı The Jungle (Şikago Mezbahaları) doğdu ve hemen büyük bir yankı yarattı. 1917’de Sinclair partiden ayrılarak başkan Wilson’u destekledi. Ama Wilson’un, Müttefiklerin SSCB’ye yaptığı askeri müdahaleyi desteklemesi üzerine yeniden sol harekete döndü. 1920-1930 arasında California’da birkaç kez Sosyalist Parti’den Temsilciler Meclisi ve Senato üyeliği ile eyalet valiliğine aday oldu. 1934’te de Demokrat Parti’nin listesinden reformcu sosyalist bir programla adaylığını koydu. Ama hiçbirinde kazanamadı. 1942’de “World’s End” (“Dünyanın Sonu”) dizisinden Dragon’s Teeth (“Ejderhanın Dişleri”) adlı romanıyla Pulitzer Odülü’nü kazandı. 90’a yakın kitabından kazandığı toplam 1 milyon doların büyük bölümünü siyasal mücadelelerinde kullandı.
Sinclair’in romanları, röportajla edebiyat arasındaki sınırda yer alır. En başarılı yapıtı Şikago Mezbahaları, Litvanya göçmeni bir ailenin mezbahanın son derece sağlıksız koşullarında çalışmasını konu almaktadır. Romanın kahramanı kurtuluş yolunu sonunda Sosyalist Parti’ye girmekte bulur. İşçilerin güç çalışma koşullarına dikkati çekmek için yazılmış bu roman, daha çok hazır et sanayiindeki pisliğe tepki uyandırmış ve Besin Kontrol Yasası’nın çıkarılmasını sağlamıştır. Sinclair bu durumu, yasanın yüreğini hedef almışken midesinden vurduğunu söyleyerek eleştirmiştir. Sinclair’in bundan sonra yazdığı King Coal (“Kömür Kralı”), Oil! (Petrol) ve Little Steel (“Küçük Çelik”) gibi romanlar, çeşitli sanayi kollarında işçi-işveren ilişkilerini ve skandal yaratan bazı yolsuzlukları anlatır. Boston adlı romanın konusuysa, Sacco ile Vanzetti adlı iki işçinin soygun ve cinayet işledikleri gerekçesiyle 1927’de haksız olarak idam edilişleridir.
Upton Sinclair’in Mammonart (Altın Zincir) adlı yapıtı 1940’ta Türkçe’ye çevrilip yayımlanmış ve sorunlan herkesin anlayabileceği gibi basitleştirerek ele alan, iktisadi öğelere ağırlık veren bu sanat tarihi, uzun yıllar Türkiye’de sanat çevrelerinin tartışma konusu olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: The Jungle, 1906, (Şikago Mezbahaları 1968); The Metropolis, 1908; King Coal,
1917, (“Kömür Kralı”); They Cali Me Carpenter, 1922, (“Bana Marangoz Derler”); Oil!, 1927, (Petrol); Boston, 1928; Roman Holiday, 1931,(“Roma Tatili”);Little Steel, 1938, (“Küçük Çelik”); Dragon’s Teeth, 1942, (“Ejderhanın Dişleri”); Presidential Agent, 1944, (“Başkan’m Ajanı”); The Return of Lanny Budd, 1953, (“Lanny Budd’ın Dönüşü”). Deneme-Inceleme: Our Bourgeois Literatüre, 1905, (“Burjuva Edebiyatımız”); The Profits of Religion, 1918, (“Dinin Kârları”); Mammonart, an Essay in Economic Interpretation, 1925, (Altın Zincir, 1940). Otobiyografi: An American Outpost, 1932.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi