HUXLEY, Aldous (1894-1963) İngiliz, yazar. Yeni Dünya adlı bilim kurgu romanıyla yaygın bir ün kazanmıştır.
Aldous Leonard Huxley, 1894’te Godalming’te doğdu, 1963’te öldü. Yazar Leonard Huxley’in oğlu, Ingiltere’nin tanınmış biyoloji bilgini ve denemecilerinden T.H.Huxley’in torunu, ünlü şair ve eleştirmen Matthew Arnold’un ikinci kuşaktan yeğenidir. Ailesinin de etkisiyle genç yaşta edebiyat ve felsefeye ilgi duydu. 1908-1911 arasında Oxford Üniversitesi’nde Eton College’da okudu. Gözlerindeki ciddi bir rahatsızlık sonucu bir süre öğrenimine ara vermek zorunda kaldıysa da daha sonra gözlerinde bir ölçüde düzelme olunca Balliol College’a girerek burayı 1915’te bitirdi. Savaş sırasında çeşitli işlerde çalıştı. Athenaeum dergisinin kadrosuna katıldı, Westminster Gazette’de tiyatro eleştirileri yazdı.1923’te karısı ve oğluyla birlikte İtalya’ya gitti. 1930’a değin burada yaşadı. İtalya’dayken İngiliz romancı D.H.Latvrence’la dostluk kurdu. Bu sırada yazdığı ünlü romanlarından Point Counter Pozrat’deki (Ses Sese Karşı) Mark Rampion tipiyle D.H.Lawrence’ı canlandırdı. 1934’te Orta Amerika ve ABD’de geziye çıktı. 1937’de Güney California’ya yerleşti. Bir süre Hollytvood’da senaryo çalışmaları yaptı, roman ve deneme yazmayı sürdürdü. Daha sonraki yıllarında doğrunun kaynağı olarak gördüğü mistik düşünceyle ve bazı uyuşturucuların zihin sağlığı üstündeki etkisiyle ilgilendi.
Huxley’in ilk romanları neşeli, zeki ve alaycı bir üslupla yazılmış düşünce romanlarıdır. Çağdaş insanın sahteliklerini ve yaşamının boşluğunu ince bir alayla ele aldığı bu romanlarında, kişilerden çok boşlukta dolaşan düşünceler önemlidir. 1928’de yayımlanan Ses Sese Karşı ise roman a clef (anahtar roman) türünün örneklerinden sayılır. Bu romanı anlamak için gerçek yaşamda hangi olaylara ve kişilere gönderme yapıldığını bilmek gerekir.Huxley’ e asıl ününü sağlayan fantezileri olmuştur. Bunların çoğunda teknolojinin insan yaşamını denetleme boyutlarıyla ilgili kaygılarını dile getirir.
Çağdaş teknolojinin büyüsünün bozulması Huxley’in ünlü romanı Brave New World’le (Yeni Dünya) sarsıcı bir biçimde gündeme gelmiştir. Huxley bilim kurgu türündeki bu romanında bir anti-ütopya yaratır. Yapıtta yer alan geleceğin toplumunda insanları tümüyle bilimsel denetim ve koşullandırma yönlendirmekte, hiçbir karşı koymaya olanak vermeden, istenilen biçimde geliştirmektedir. Bu karamsar gelecek düşüncesi, Huxley’e göre bugünün aşırıya varmış bir biçimidir. Huxley, bu romanla 1960’larm “karşı-kültür” düşüncelerine daha önceden yönelmiş, teknolojinin egemen olma tehlikesine karşı bir uyarı getirmiştir.
Huxley roman ve denemelerinin dışında, şiir ve oyun başta olmak üzere değişik türlerde ve çok çeşitli konularda yazmıştır. Ancak büyük ölçüde başka yazarların tekniklerinden yararlanmış, bir yaratıcıdan çok, bir yaygınlaştırıcı olmuştur. Özellikle Yeni Dünya romanı yaşadığı dönemde ve daha sonra yaygınlıkla okunup incelenmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: Crome Yellow, 1921, (“Krom Sarısı”); Those Barren Leaves, 1925, (“Şu Meyvesiz Yapraklar”); Point Counter Point, 1928, (Ses Sese Karşı); Brave New World, 1932, (Yeni Dünya); Af ter Many a Summer Dies the Swan, 1940, (“Nice Yazlardan Sonra Öldü Kuğu”); Time Must Have a Stop, 1944, (“Zamanın Bir Sonu Olmalı”); Ape and Essence, 1948, (“Maymundan Geleceğe”); The Genius and the Goddess, 1955, (“Dahi ve Tannça”). Öykü: Limbo, 1920; The Little Mexican and Other Stories, 1924, (“Küçük Meksikalı ve Başka Öyküler”); Two _ or Three Graces, 1926, Brief Candles, 1930. Deneme-Inceleme: On the Margin, 1923, (“Sınırda”); Essays New and Old, 1926, (“Yeni ve Eski Denemeler”); Holy Face and Other Essays, 1929, (“Kutsal Yüz ve Başka Denemeler”); Music at Night, 1931, (“Geceleyin Müzik”); Texts and Pretexts, 1932, (“Metinler ve Yorumlar”); Beyond the Mexique Bay, 1934, (“Meksika Körfezi’nin Ötesinde”); Ends and Means, 1937, (“Amaçlar ve Araçlar”); The Art of Seeing, 1942, (“Görme Sanatı”); The PerennialPhilosophy, 1945, (“Sonsuz Felsefe”); Themes and Variations, 1950, (“Temalar ve Çeşitlemeler”); The Doors of Perception, 1954, (Sezgi Kapıları).
• KAYNAKLAR: J.Atkins, Aldous Huxley: A Literary Study, 1956; J.Brooke, Aldous Huxley, 1954; J.Hender-son, Aldous Huxley, 1936.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi