JAWLENSKY, Alexey von (1864-1941) Rus, ressam. Nesnel soyutlama (objektif abstraksiyon) yoluyla yaptığı portre ve manzaralarıyla tanınmıştır.
13 Mart 1864’te Torşok’ta doğdu, 15 Mart 1941’de Almanya’da Wiesbaden’de öldü. Soylu bir ailenin çocuğu olarak askeri okulda okudu ve muhafız birliği subayı oldu. 1889’da, asker ressam olarak St.Petersburg Akademisi’ne girdi ve İlya Repin’in öğrencisi oldu. 1896’da Rusya’dan ayrıldı ve Münih’e gitti. Burada mistik düşüncelerinden yaşamı boyunca etkileneceği ressam Kandinsky ile tanıştı. Bir süre Sloven ressam Anton Azbe (1862-1907) ile çalıştıktan sonra 1905’te Fransa’ya giderek Provence’deki Pont-Aven sanatçılarıyla ilişki kurdu. Daha sonra Paris’te Van Gogh, Gauguin ve Matisse’in resimlerini gördü.
1909’da Münih’te Yeni Sanatçılar Birliği’nin (Neue Künstlervereinigung) kuruluşunda Kandinsky ve Gabriele Münter’le (1877-1962) birlikte çalıştı. Bu sanatçılarla olan dostluğuna karşın, 1911 ’de Kandins-ky’nin arkadaşlarıyla kurduğu Der Blaue Reiter grubuna katılmayarak Yeni Sanatçılar Birliği’ne bağlı kaldı. 1914’ten sonra İsviçre’ye yerleşti ve çalışmalarını burada sürdürdü. 1924’te Wiesbaden’de yaşıyor olmasına karşın Kandinsky, Klee ve Feininger’le birlikte Die Blauen Vier grubunu oluşturdu ve uzun süre bu topluluğun .sergilerine katıldı. Ölümünden birkaç yıl önce yakalandığı artirit hastalığından ötürü resim yapamaz duruma geldi.
Jawlensky aradığı sanat ortamını Paris’te bulmuştu. Tutkulu, ama naif dinsel inanışları, kendine özgü bir dışavurumculukla (ekspresyonizm) resmine yansıdı. Kullandığı şiddetli renkler, düz alanlar ve kalın dış çizgilerle (kontur) Fovistler’e benzer bir üslup geliştirdi. Bu üslup, Fransız etkilerinin özüm-senmesinden çok, onların Rus ikon resmi ve köylü sanatıyla bir bireşimi niteliğinde ortaya çıkar. Bu bireşim, özellikle 1910’dan sonraki, bir dizi portresinde açık bir biçimde görülür. İsviçre’ye yerleştikten sonra renklerle müzik arasındaki ilişkiye dayanan bir tema üstüne çeşitlemeler geliştirdi. 1917’den sonra biçimsel ve yarı soyut portrelere yöneldi. Bu yapıtları üslubunun en olgun örnekleridir.
• YAPITLAR (başlıca): Ormanda Kulübe 1903, Modern Sanatlar Müzesi, New York; Lambalı Natürmort, 1908; Kırmızı Eşarplı Helene, 1910; Guggenheim Müzesi, New York; Madam Turandot, 1912; Alexander Sacharoffun Portresi, 1913, Kent Müzesi, Wiesbaden; Geceye Bakış, 1923, Philadelphia Sanat Müzesi; Gece, 1933, Kent Sanat Koleksiyonu, Bonn.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi