HUGENBERG, Alfred (1865-1951) Alman sanayici ve siyaset adamı. Sahibi olduğu kitle iletişim araçları Na-ziler’in iktidara gelmesinde etkili olmuştur.
19 Haziran 1865’te Hannover’de doğdu, 12 Mart 1951’de Kükenbruch’ta öldü. Milliyetçi görüşlere sahip bir işadamı olan Hugenberg, Alldeutsche Verband’ın (Tüm Almanlar Birliği) kurucularından biriydi. 1903’te Prusya maliye bakanlığında çalışmaya başladı. 1907-1908 yıllarında Frankfurt’ta Maden ve Metal Bankası’nın yöneticiliğini yaptı. 1909-1918 arasında Krupp tekelinin yönetim kurulu başkanı olarak şirketin mali işlerinin sorumluluğunu üstlendi. 1916’dan sonra birçok günlük gazete ve haber ajansını ve UFA film şirketinin hisse senetlerini satın alarak, bu alanda kendi adıyla anılan bir tekel kurdu.
1919’da Alman Ulusal Halk Partisi’ne girdi ve sağ kanadın önderliğini üstlendi. Aynı yıl parlamentoya seçildi. Koyu bir monarşi yanlısı olan Hugenberg, I. Dünya Savaşı sonrası Alman hükümetlerinin izledikleri dış politikaya şiddetle karşı çıktı. Denetimindeki propaganda araçları ve geniş parasal olanaklarla Weimar Cumhuriyeti döneminde görüşleri doğrultusunda kamuoyu oluşturulmasında önemli rol oynadı. Almanya’nın batı sınırlarını kesinleştiren Locarno Antiaşması’na ve savaş tazminatı ödemelerini yeni bir plana bağlayan Young Planı’na karşı başlattığı protesto eylemlerinde, Hitler yönetimindeki Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi’yle (NSAİP) işbirliği yaptı. 1928’de parti başkanı olduktan sonra, farklı görüşleri savunanlara karşı izlediği uzlaşmaz tutum sonucu birçok üye ayrılarak başka parti kurdular. Naziler’i kendi amaçları doğrultusunda yönlendirebileceğini ve gittikçe güçlenen Nazi Parti-si’nden kendi siyasi çıkarları doğrultusunda yararlanabileceğini düşünerek, 1931’de NSAİP ve sağdaki küçük partilerle Milli Cephe olarak da anılan Harz-burg Cephesi’ni kurdu. Hugenberg’in denetimindeki kitle iletişim araçlarından yararlanan ve Alman sanayicilerinin sağladığı büyük, parasal desteği kullanan NSAİP hızla güçlendi ve Hugenberg’in partiyi denetim altına alma umudu gerçekleşmedi. Hitler, Ocak 1933’te başbakan olduktan sonra, Hugenberg iktisat ve beslenme bakam olarak hükümete girdi. Bunu izleyen aylarda siyasi partilerin bir bölümü yasaklandı, bir bölümü de kendi kendini feshetti. Hugenberg, Haziran 1933’te çalışmalarını sürdüren son parti olan kendi partisinin güvenlik güçlerinin baskınına uğramasından sonra, bakanlıktan ayrıldı ve partisi kapatıldı. 1945’e değin parlamento üyeliğini sürdürdü, ancak hiçbir siyasi etkinliği kalmadı. Sahibi olduğu gazeteler ve UFA film şirketi Naziler’in propaganda araçları haline dönüştürüldü.
• YAPITLAR (başlıca): Bank-und Kredıtmtrtschaft des deutschen Mittelstandes, 1906, (“Alman Orta Tabakasının Banka ve Kredi Ekonomisi”); Die soziale Frage in Deutschland, 1932, (“Almanya’da Toplumsal Sorun”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi