SMETANA, Bedrich (1824-1884) Çek, besteci. Ülkesinde ulusal bir müzik okulunun kurulup yaygınlaşmasına öncülük etmiştir.
2 Mart 1824’te Bohemya’da, Litomysl’de doğdu, 12 Mayıs 1884’te Prag’da öldü. Müziğe eğilimi küçük yaşta belli oldu. Aldığı özel derslerle iyi bir piyanist olarak yetişti. Prag’da Kont von Thun ailesinin yanma müzik öğretmeni olarak girdi. 1848’de gene Prag’da Liszt’in ön ayak olmasıyla açılan bir piyano okulunun yönetimine getirildi. 1849’da ünlü piyanist Katerina Kolarova ile evlendi. 1856’da görevinden ayrılarak İsveç’e gitti, Göteborg Filarmoni Topluluğu konserlerini yönetti. 1861’de yeniden Prag’a döndü. Burada önce Narodni Listy gazetesinde müzik eleştirileri yazdı, sonra Çek Güzel Sanatlar Derneği kurucuları arasına katıldı ve Prag Şarkıcılar Birliği Korosu’nun başına geçti.
1866’da Prag’daki Bohemya Ulusal Tiyatrosu’ nun yönetimine getirildi. Bu görevle birlikte yaşamında yeni bir dönem başladı. O zamana değin bazı senfonik şiirler, oda müziği yapıtları ve piyano için küçük parçalar bestelemişti. 1866’da sahnelenen ilk operası Branibori v Cechach (Brandenburg’lular Bohemya’da) ile Çek ulusal operasını oluşturma çabasına girişti. Aynı yıl halk müziğinden esinlendiği ikinci operası Prodana nevesta (Satılmış Nişanlı) ile bu alandaki başyapıtını verdi. Kısa sürede ünü ülkesinin sınırlarını aştı. Wagner etkisinde bestelediği Dalibor 1868’de sahnelendi. Bu arada kulaklarında baş gösteren bir rahatsızlık 1874’te bütünüyle sağır olmasına neden oldu. Aynı yıl Ulusal Tiyatro’daki orkestra yöneticiliği görevinden ayrıldı.
Opera dışındaki en önemli yapıtı 1874’ten 1879’a değin bestelediği Ma vlast (Vatanım) adıyla anılan altı senfonik şiirlik dizidir. Bu senfonik şiirler Bohemya’nın efsanevi ve tarihi geçmişi ile ülkenin doğal güzellikleri üstüne bestelenmiş orkestra yapıtlarıdır. En yaygın çalınanları Vltava (Moldau) ve Z ceskych luhu a haju’âcar (Bohemya’nın Otlaklarından Ormanlarından). Smetana bu diziyi yazdığı dönemde ayrıca Z meho zivota (Yaşamımdan) adını verdiği ünlü yaylı çalgılar dörtlüsünü yazdı. Yaşamının son döneminde, Fransız opera comique üslubunu kullandığı 1882 tarihli Certova stena (Şeytan Duvarı) adlı operasından sonra geçirdiği ruhsal ve zihinsel bozukluklar sonucu Prag’da bir akıl hastahanesine yerleştirildi ve ölümüne değin orada kaldı.
Smetana, müziğin özellikle opera ve senfonik şiir alanlarında, ulusal bir repertuar yaratma başarısını göstermiştir. Amacı Çek bestecilik geleneğini geliştirirken, bunu günün Avrupalı müzikçilerinin yapıtlarıyla da kaynaştırabilmek olmuştur. 19.yy Romantikleri’nin çoğunda olduğu gibi yapıtlarında halk müziğinden yararlanmış, yerel ritimleri kendine özgü bir güzellik ve işçilikle yansıtmıştır. Tarihsel konulu operalarında Liszt, Berlioz ve Wagner etkileri görülürken, eğlenceli operalarında Mozart’ın yapıtlarında görülen canlılığı yakalayabilmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Opera: Branibori v Cechach, 1866, (Brandenburg’lular Bohemya’da); Prodana neves-ta, 1866, (Satılmış Nişanlı); Dalibor, 1868; Dve vdovy, 1874, (İki Dul); Hubicka, 1876, (Öpücük); Nibu.se, 1881; Certova stena, 1882, (Şeytan Duvarı). Orkestra Müziği: Ma vlast senfonik şiiri, 1874-1879, (Vatanım).Oda Müziği: Sol Minör Piyanolu Üçlü, 1856; Z meho zivota, yaylı çalgılar dörtlüsü, (Yaşamımdan).
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi