KIRCHNER, Ernst Ludwig (1880-1938) Alman, ressam. Die Brücke grubunun ve Alman Dışavurumculuğu’ nun (Ekspresyonizm) en önemli sanatçılarındandır.
6 Mayıs 1880’de Aschaffenburg’da doğdu, 15 Haziran 1938’de İsviçre’de, Davos’da öldü. 1901-1905 arasında Dresden Teknik Üniversitesi’nde mimarlık eğitimi gördü. 1903’te eğitimine bir yıl ara vererek Münih’te resim çalıştı. 1905’te Erich Heckel (1883-1970) ve Kari Schmidt-Rottluff (1884-1976) ile birlikte Die Brücke (Köprü) grubunu kurdu. 1911’de Die Brücke sanatçılarıyla Berlin’e gitti. I.Dünya Savaşı yıllarında birkaç kez ağır bunalımlar geçirdi. Bir süre Taunus’da bir senatoryumda yattıktan sonra 1917’de İsviçre’de Davos’a gitti ve yaşamının sonuna değin orada kaldı. Almanya’daki toplumsal, siyasal olayların etkisi altında kalarak ve nasyonal sosyalist yönetimce sanatının “yoz sanat” olarak nitelenmesi üzerine yaşamına kendi eliyle son verdi.
İlk tahta baskıları Yeni Sanat’a (Art Nouveau) özgü çizgisel bir tutumu yansıtır. Daha sonra bu yumuşaklık, yerini sert dış çizgilere (kontur) ve karşıt renk alanlarına bırakır. Alman Geç Gotik döneminin sanatçılarından, özellikle de Dürer’den etkilenen Kirchner’in sanatına ressam Felix Vallatton (1865-1925), Van Gogh, Edward Munch gibi sanatçılarla Nabilik, Geç İzlenimcilik (Post Empresyonizm) gibi akımların da etkisi olmuştur. Özellikle Munch ve Fovizm’e olan yakınlığı ile dışavurumcu anlatıma yönelmiştir. Resim yapmayı, geçerli kurallar dışında, iç yaşantıları görsel terimlerle anında tuvale aktarmak olarak görmüştür. 1907-1910 arasında yaptığı resimler Fovistler’in, özellikle de Matisse’in yapıştırma resimlerine (kolaj) benzerlikler gösterir. Ancak Kirchner, Fovistler’den daha yalın ve doğrudan bir anlatıma yönelmiş, konuya Fovistler’den daha çok bağlı kalarak, yaşamın duygusal kavramı, neşe, hüzün, erotizm gibi duyguları daha kesin ve arındırılmış bir resim diliyle aktarmıştır.
Kirchner, 1904’te Afrika ve Polenezya sanatlarını tanımıştır. Kendine özgü biçimleri ve canlı renkleri bu sıralarda bulmaya başlamıştır. Bu dönem resimlerinde biçimler daha çok zorlanmış, bir kurala dayanmadan parçalanmış, yüzeye daha belirgin bir anlatım egemen olmuştur. Geometrik bir kurgu içinde, koyu tonlu renkler ve sert, keskin sınırlı biçimlerle büyük kentin insanını, yorgun toplumu anlatmıştır. 1912-1913 arasında Alman Dışavurumculuğu’nun en uç örnekleri olarak kabul edilen bir dizi sokak manzarası yapmış, I.Dünya Savaşı yıllarında da yazar Peter Chamisso’nun Peter Schlemihl adlı kitabına dışavurumcu grafik sanatın başyapıtları sayılan resimler çizmiştir.
Kirchner, 1921-1925 arasında yaptığı büyük boyutlu dağ manzaralarında ve dağ köylülerinin yaşamını canlandırdığı tablolarında kullandığı berrak renkler ve yalın, büyük biçimlerle yaşama sevincini, yaşamın zenginliğini yansıtmış, aşk ve nefret gibi duyguların bir arada bulunduğunu anlatmıştır.
1928’den sonra doğa ve gerçeğe daha az bağlı kalarak, hiyeroglifleri anımsatan soyutlamalara yönelmiştir. Bunlaıda, görünen dünyanın içsel imgelerini yansıttığı izlenir.
• YAPITLAR (başlıca): Resim: Zenci Dansçı, 1905; Model ile Birlikte Kendi Portresi, 1907, Sanat Salonu, Hamburg; Sokakta Beş Kadın, 1913, Wallraf-Richartz Müzesi, Köln; Sigara içen Erna, 1915, Devlet Modern Sanat Galerisi, Münih; Sokaktaki Kadınlar, 1915, Devlet Müzesi, Wupertal; Kendi Portresi, 1918, Devlet Sanat Salonu, Karlsru-e; Bay Grafın Portresi, 1924, Sanat Müzesi, Düsseldorf. Kitap: Die Chronik der Brücke, 1912, (“Brücke Günlüğü”).
• KAYNAKLAR: E.D.Gordon, Ernst Ludwig Kirchner, 1968; W.Grohmann, Ernst Ludwig Kirchner, 1961; R.N.Ketterer (W.Henze ile), Ernst Ludwig Kirchner. Zeichnungen und Pastelle, 1980.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi