ILLYES, Gyula (1902-1982) Macar şair ve oyun yazarı. Tarih, toplumbilim ve halkbilim alanındaki birikimini zengin ve duyarh bir dille yapıtlarına aktarmıştır.
2 Kasım 1902’de Racegrespusta’da doğdu 1982’de öldü. 1919’da Kızıl Ordu’ya katıldı. Başarısızlıkla sonuçlanan devrim hareketinden sonra 1920’de önce Viyana’ya, sonra da Berlin’e kaçtı. 1921’de Paris’e gitti. Bir yandan Sorbon Üniversitesi’nde eğitimini sürdürürken, bir yandan da maden işçisi, öğretmen ve cilt ustası olarak çalıştı. 1920’lerin ortasında Macaristan’a döndü. 1928’de Nyugat (Batı) dergisinde ilk şiirleri yayımlandı. 1934’te Moskova’da bir yazarlar konferansına katıldı. Aylık bir dergi olan Vdlasz’da (Yanıt) Pusztdk nepe (“Puszta’mn İnsanları”) adını taşıyan ünlü sosyolojik yapıtını yayımlamaya başladı. Bu yapıt onun bir şair olmaktan başka, toplumbilimci ve halkbilimci olarak da tanınmasını sağladı. 1936’da yayımlanan kitabı Petöfi, 19. yy’ın bu ünlü Macar şairi üstüne yazılan en iyi biyografi olarak kabul edilmektedir. 1941’de A tü foka (“İğnenin Deliği”) adlı oyunu sahnelendi. Aym yıl Nyugat dergisinin yazı işleri müdürü oldu ve derginin adını M ağyar Csillag (Macar Yıldızı) olarak değiştirdi.
II. Dünya Savaşı’nda Macaristan’ın Almanya tarafından işgali sırasında saklanmak zorunda kaldı. Savaştan sonra Köylü Partisi’nin üyesi olarak Macar parlamentosunda görev aldı. 1948’de bir taşlama olan A lelekbuvar (“Can Dalgıcı”) adlı oyunu, 1950’lerde tarihsel oyunlarından ikisi Fdklyaldng (“Meşale”) ve Dozsa György sahnelendi. Fdklyaldng ve 1957’de yazdığı Ozorai pelda (“Ozora’nm Örneği”) 1848 bağımsızlık savaşını konu almıştı.
Illyes, 1931-1936 arasında dört kez Baumgarten Ödülü’nü, 1948 ve 1953’te de Kossuth Ödülü’nü kazandı. 1950’lerden beri bazı eleştirmenler tarafından yaşlılık, ölüm ve yaşamın anlamı üstüne fazlasıyla öznel ve bireysel şiirler yazmakla suçlanmıştır. Ancak en katı eleştirmenler bile Illyes’in zamanının en önemli Macar şairi olduğunu kabul etmektedirler.
• YAPITLAR (başkca): Pusztdk nepe, 1934, (“Puszta’nın İnsanları”); A tü foka, 1941, (“İğnenin Deliği”); A lelekbuvar, 1948, (“Can Dalgıcı”); Tüz-viz, 1952, (“Ateş ve Su”); Fdklyaldng, 1953, (“Meşale”); Tüve-Tevök, 1953, (“Soyguncular”); Dozsa György, 1957; Ozorai pelda, 1957, (“Ozora’nm Örneği”);Akegyenc, 1968, (“Gözde”); A különc, 1963, (“Garip”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi