İBN ZÜHR (1091 ?-1162) Endülüslü Arap hekim. Özellikle cerrahiye dayanan tedavi yöntemleriyle Doğu ve Batı tıbbim yüzyıllar boyunca etkilemiştir.
Büyük bir olasılıkla 1091’de İşbiliye’de (Sevilla) doğdu, aynı kentte öldü. Tam adı Ebu Mervan Abdülmelik b.Ebu’l-Âlâ Zühr’dür. Arabistan’dan Endülüs’e göç etmiş, kuşaklar boyunca birçok ünlü hekim ve filozof yetiştirmiş köklü bir İslam ailesinden gelir. O çağın en ünlü hekimlerinden Ebu’l-Âlâ Zühr’ün (?-1130/1131) oğlu olan İbn Zühr ilk tıp bilgilerini babasından aldı, ayrıca iyi bir edebiyat, fıkıh ve din eğitimi gördü. Tanı ve tedavideki ustalığıyla kısa sürede Endülüs’ün en ünlü hekimleri arasına katılarak, İşbiliye’de hüküm süren Murabıtlar’ın bu hanedanlığın devrilmesinden sonra da Muvvahitler’in saygınlığını kazandı ve vezirliğe dek yükseldi.
Geleneksel Yunan tıbbına, özellikle Galenos’un öğretilerine bağlı olan İbn Zühr, vücut sıvılarının dengesini hastalık ve sağlık nedeni olarak gören “suyuk kuramı”nı benimsemekle birlikte, tıp uygulamasında deneye önem vermiş, Arap hekimleri arasında yeni tedavi yöntemlerinin öncüsü olmuştur. Kendisini Galenos’tan sonra yetişmiş en büyük hekim sayan İbn Rüşd’ün isteği üzerine yazdığı Kitabu’t-Teysırfı’l-Mudavat ve’t -Tedbir, İbn Zühr’ün tedaviye ve sağlığın korunmasına ilişkin görüşlerini içeren en önemli yapıtı sayılır. Göğüs boşluğundaki urlar, kalp zarı iltihabı (perikardit) ve o güne değin tanımlanmamış pek çok hastalık üstüne bilgi veren ilk Arap hekimi İbn Zühr’dür. Soluk borusu tıkanmalarında solunumu sağlamak üzere, gırtlaktan girerek soluk borusunun ön duvarında delik açma yöntemini (tra-keotomi)Arab tıbbına tanıtan, ağızdan beslenme olanağı olmayan hastalarda gene gırtlağı delerek yemek borusundan besin verme yöntemini uygulayan İbn Zühr, önce İbranice’ye, ardından Latince’ye ve Batı dillerine çevrilen yapıtlarıyla 18. yy’a değin etkisini sürdürmüştür.
• YAPITLAR (başlıca): Kitabü’l-İktisad fi Islahi’l-Enfusi ve’l-Ecsad (yazma); Kitabü’t-Teysir fi’l-Mudavat ve’t-Tedbir, (yazma).
• BAKINIZ: GALENOS, HİPPOKRATES, İBN RÜŞD, İBN SİNA.