HUSREV II ( ? -628) Sasani hükümdarı. Yaptığı fetihlerle devletin sınırlarını genişletmeye çalışmıştır.
II.Husrev Perviz’in doğum yeri ve yılı bilinmemektedir. Ctesiphon’da (Medain, Irak’ta) öldü. Sasani hükümdarı, IV.Hurmuz’un oğlu, I.Husrev’in torunudur. Behram Çubin’in, babası Hurmuz’a karşı ayaklandığı 590’da tahta çıktı. Hürmüz’ün öldürülmesine karşın ayaklanmayı sürdüren Behram Çubin, Sasani tahtını ele geçirdi. Husrev, Suriye’ye kaçıp Bizanslılar’a sığındı. Bizans imparatoru Mavrikios (582-602) Doğu sınırındaki bazı kalelerin Bizans’a verilmesi koşulu ile Husrev’e yardım etmek için söz verdi. 591 baharında, Dicle Irmağı’nı geçen Husrev, Behram’ın komutanı Bryzacius’u tutsak etti. Bizanslı komutan Narses’in yardımıyla Behram’ı iki kez yenilgiye uğrattı. Behram’dan kurtulan Husrev, ülke içindeki durumunu sağlamlaştırmaya başladı.
İmparator Mavrikios’un 602’de öldürülmesi üzerine Husrev koruyucusunun intikamım almak gerekçesi ile Bizans’a karşı savaş açtı. 605’te Daras’ı (Dara) aldı. Amida (Diyarbakır) ve diğer sınır boyu kaleleri Sasaniler’in eline geçti. Sasani ordusu 607’de Harran ve Edessa’yı (Urfa) ve Fırat’ı geçerek Halep’i aldı. İkinci bir Sasani ordusu da Orta Anadolu içlerine dek ilerleyip yörede yağma ve yıkım yaptı. Bizans’taki iç karışıklıklardan ve saltanat değişikliklerinden yararla-nanHusrevPerviz, 611’de Suriye’ye girdi. 614’te Şam’ı aldı. 616’da Kudüs’ü de ellerine geçiren Sasaniler, Hıristiyanlar’ın çok değer verdikleri Kutsal Haç’ı ülkelerine götürdüler. 616’da Şahrbaraz komutasındaki bir Sasani ordusu çölü geçerek Mısır’a girdi ve İskenderiye’yi aldı. Başka bir İran ordusu da Anadolu içlerinde ilerleyerek, 617’de İstanbul’a dek geldi.
Bizans İmparatoru Herakleios’un (610-641) İran’ a karşı sefere çıkması ise İran üstünlüğünün sonu oldu. 622’de Sasani komutanı Şahrbaraz Bizanslılar’a yenildi. Herakleios, 623’te Sasaniler’i bir kez daha yendi, Husrev Perviz, Zağros Dağları’na kaçmak zorunda kaldı. 624’te karşı saldırıya geçmek isteyen Husrev, Gürcistan’da bulunan Bizanslılar üzerine bir ordu gönderdi. Bu ordunun yetersiz kalması üzerine güneye yönelen Herakleios, Şahrbaraz’ı yine yenilgiye uğrattı. 625’te Saras Savaşı’nda yenilen Sasaniler geri çekildiler.
626’da Avar hanı ile bir anlaşma yapan Husrev Perviz, İstanbul’un fethi için bir ordu hazırlayıp gönderdi. Herakleios’un kardeşi Theodoros’un yenilgiye uğrattığı bu ordu, Avarlar ile işbirliği yapamadı. 627 sonbaharında, Sasani hükümdarlarının saraylarının bulunduğu yerlerden biri olan Dastagird’i yakıp yıkan Herakleios, 12 Aralık 627’de Ninova’da Sasani ordusunu kesin bir yenilgiye uğrattı. 628’de Sasani Devleti’nin ileri gelenleri, Ctesiphon’daki askeri birliğin de yardımı ile Husrev Perviz’i tahttan indirdiler. Kısa bir süre sonra da çocuklarından bazıları ile birlikte öldürüldü.
Fetihlere dayanarak Sasani Devleti’ni genişletmeye çalışan Husrev Perviz, ele geçirdiği yerlerde Sasani yönetimini yerleştirememiş, ülke içinde de egemen soylular ve komutanlar ile gerekli dayanışmayı sağlayamamıştır. Hıristiyan gözdesi Şirin ile olan ilişkileri daha sonraları İran, Arap ve Türk edebiyatlarında birçok mesneviye konu olmuştur.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi