İLYAS (İÖ 9.yy) İbrani peygamberi. İsrailoğulları’nı doğru yola yöneltmek için gönderildiği söylenir.
Tevrat’ta adı “Eliah” diye geçer. Galilea’da (Filistin) Tishbite’te doğduğu sanılır. İÖ 875’te İsrail kralı Ahab ile karısı Cezebel’in saltanatları döneminde yaşadı. İsrailoğulları Baal putuna taparlardı. Kendilerine doğru yolu göstermesi için gönderilen İlyas’ı dinlemediler. Önceleri İlyas’ın yolundan giden Ahab sonra ona yüz çevirdi. Buna üzülen İlyas, Tanrı’dan kendisine yağmurlara egemen olma gücünü vermesini istedi. Uç yıl kuraklık oldu. Bu süreyi gizlenerek geçiren İlyas’ı, Tanrı birçok canlıya zarar verdiği için kınadı.
İlyas, İsrailoğulları’na putlardan yardım isteyiniz, istekleriniz karşılıksız kalırsa Tanrı’ya iman ediniz dedi. Putlar yakarışları duymadılar. İlyas’ın dileği üzerine yağmur yağmaya başladı. İsrailoğulları bu kez de imana gelmediler. İlyas, Tanrı’ya kendisini bu dünyadan kurtarmasını, katma çağırmasını diledi. Söylenceye göre ateşten bir atla göğe yükselmiş, biçimini değiştirip, gövdesi tüylerle örtülü, yarısı insan yarısı melek bir varlık olmuştur.
İlyas’ın adı Kuran’da iki yerde geçer. İlyas konusunda söylenenler, çoğu zaman, halk arasında öykülerde, söylencelerde âdı geçen Hızır ile karışmıştır. Kimi söylencelerde İlyas’ın denizlerde, Hızır’ın karalarda insanların yardımına yetiştikleri belirtilir. Hızır ile İlyas yılda bir kez (6 Mayıs) buluşurlar. Bu güne hıdırellez denir. Ab-ı hayat (bengisu) kaynağına birlikte gidip oradan su içmişlerdir. İlyas’ın, Zülkarneyn (İskender) ve ayrıca Circis (St.George) ile özdeş olduğu söylencesi de vardır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi