KAVUKLU HAMDİ (1841-1911) Türk, ortaoyuncu. Ortaoyunun en önemli adlarından biri ve tuluat tiyatrosunun kurucularındandır.
İstanbul’da doğdu, 28 kasım 1911’de aynı kentte öldü. Ortaoyununa, dönemin en ünlü topluluğu olan Hacı Bekçi yönetimindeki Han Kolu’nda başladı. Kısa zamanda çıraklıktan kol başkanlığına yükseldi ve topluluğun yönetimini üstlendi. Kısa bir dönem Tiyatro-yu Osmanî’de yer aldı. Ancak topluluğun yönetmeni Güllü Agop’la anlaşmazlığa düşerek buradan ayrıldı. 1875’te Büyük İsmail, Küçük İsmail ve Paçavracı İsmail efendilerle birlikte Zuhuri Kolu adıyla bir ortaoyunu topluluğu kurdu. Bu arada tuluat tiyatrosunun ortaya çıkmasına da öncülük etti ve bu dalda başarılı çalışmalar yaptı.
Kısa zamanda büyük başarı elde eden topluluk, Hayalhane-i Osmanî adım alarak, Beyoğlu’ndaki Bella Vista tiyatrosunda gösterilerini sürdürdü. Bu oyunların büyük çoğunluğunda komik rollerini Hamdi Efendi, baba rollerini Büyük İsmail Efendi, hain rollerini ise Paçavracı İsmail Efendi üstlenmekteydi. Hayalhane-i Osmanî topluluğu, gösterilerini tiyatrolardan başka kentin çeşitli yerlerindeki bahçe ve gazinolarda da sürdürdü.
1882’de Şehzadebaşı’ndaki Mehmet Efendi’nin tiyatrosunda bir gösteri sırasında locaların çöküp can ve mal kaybına yol açmasıyla, zaten kuruntulu bir kişiliği olan Hamdi Efendi çok korktu, uzun bir zaman kapalı salonlarda oynamadı. 1884’e değin yalnızca açık havada ortaoyunu gösterileri yaptıktan sonra Küçük İsmail Efendi ile birlikte kurdukları Temaşahane-i Osmanî topluluğu ile yeniden tuluat yapmaya başladılar. Topluluk, Afife Anjelik ve Ay yar Hamza oyunlarını sergiledikten sonra dağıldı.
Hamdi Efendi, gene uzun bir süre yalnızca ortaoyunu ile ilgilendi. Kış aylarında Şehzadebaşı, Beyoğlu ve Aksaray’daki çeşitli salonlarda, yaz aylarında ise kentin çeşitli semtlerinde açık havada gösteriler yaptı. Bu yıllardan sonra Hamdi Efendi, pek az sayıda olmak üzere bazı tiyatro topluluklarında da roller aldı. Bu toplulukların en önemlisi, 1897’de Ali Rıza Efendi (1860-1928) ile birlikte kurduğu ve ancak bir yıl sürdürebildiği Meserrethane-i Osmanî oldu.
Ortaoyununun önde gelen adlarından biri olan Kavuklu Hamdi, tuluat tiyatrosunda da aynı başarıyı göstermiş ve geleneksel tarzın en önemli oyuncuları arasında yer almıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Ayyar Hamza, 1872; Tayyarzade, 1875; Talihsiz Delikanlı, 1875; İşkilli Memo, 1875; Cezayir, 1876; Fettan Çelebi, 1876; İftiradan Halâs, 1876; Madam Angot’un Kızı, 1877; Servet Bey Hikâyesi, 1881; Asılmış Bir Adam, 1884; Afife Anjelik, 1884.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi