JOHN [Salisbury’lu] (1115-1180) İngiliz din adamı. 12.yy’ın düşünce ve siyaset dünyasını betimleyen yazılar yazmıştır.
Salisbury yakınlarında bir Eski Roma karakolu olan Old Sarum’da doğdu, 25 Ekim 1180’de Chartres’ da öldü. Ilkeğitimini bir köy papazından aldıktan sonra 1136’da felsefe ve tanrıbilim okumak için Fransa’ya gitti. Onu eğitenler arasında Abaelardus, Chartres’li Bernard ve Gilbert Porretanus vardır. 1148’de Reims Konseyi’ne katıldı. Canterbury başpiskoposu Theobald’ın sekreteri oldu. Başpiskoposun çevresine topladığı bilim adamlarıyla yakın ilişkiler kurdu. Theobald ölünce yerine geçen Thomas Becket’in yanında görevini sürdürdü. 1163’teReims’e sürülen Becket’i izledi. 1170’te onunla birlikte Canterbury’ye döndü. 1176’da Fransa Kralı Louis onu Chartres piskoposluğuna atadı. Yaşamının son yıllarını bu görevde geçirdi.
John’un önemi, bir düşünür ya da tanrıbilimci oluşundan değil, döneminin hemen hemen bütün filozof ve bilim adamlarını tanıması ve ardında, yaşadığı çağ üzerine bilgi veren yazılar bırakması dolayısıyladır. John, mektuplarında ve Becket ile Anselmus’un yaşamöykülerinde, çağının kültür yaşamını ve siyasi ilişkileri sergiler.
Policraticus’da. (“Devlet Adamı”) hükümdarın görevlerini betimler. Yurttaşların başlarındaki despotu öldürmelerinin bir görev olduğunu ileri sürer. Metalogicon’da ise (“Mantık Ötesi”) mantıktan yararlanmayan felsefenin doğru sonuçlara varmasının bir rastlantı olacağını söyler. Ona göre mantığın, Aristoteles’in biçimlendirdiği ilkeleri izlemesi gerekir.
Tümeller konusuna sağduyu açısından bakan John’a göre tümelleri insan anlığı üretmiştir. Ancak bunların gelişigüzel birer kavram olduğu düşünülmemelidir. Doğada pek çok nesne birbirine benzer ve bu nesneleri karşılaştıran insan anlığı, soyutlama ile türleri ve nitelikleri saptar.
• YAPITLAR (başlıca): Joannis Saresberiensis Opera Om-nia, (ö.s.), (der.), 1848, (“Salisbury’lu John’un Bütün Yapıtları”).
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi