DEHHANÎ (13. yy) Türk Divan şairi. Divan şiirinin Anadolu’daki ilk örneklerini vermiştir.
Hoca Dehhanî’nin yaşamı üstüne kaynaklarda fazla bilgi yoktur. Tezkirelerde adına rastlanmaz. Şiirlerinden Horasan’dan gelip Konya’ya yerleştiği, I. Alaeddin Keykubad (1212-1237) ya da III. Alaeddin Keykubad (1284-1307) döneminde yaşadığı sanılmaktadır.
Türk Divan şiirinin Anadolu’daki ilk örneklerini veren Dehhanî’nin şiirlerine Ömer b. Mezid ve Eğridirli Hacı Kemal’in nazire mecmualarında rast-lanmaktadır. Dehhanî’den önce yazılmış şiirlerin varlığı kabul edilse bile elde örnekleri yoktur.
Türk Divan edebiyatı 13. yy’da Anadolu’da başlamıştır. Şairlerin çoğu tasavvuf akımını benimsemişler, yapıtlarını bu akıma uygun görüşler içinde yazmışlardır. Din dışı konuları işleyen şairler de bu alanda kendilerinden önce yazılan Islami yapıtlardan ayrı bir yol izlemişler, salt sanat amaçlı ürünler vermişlerdir.
Dehhanî, din dışı şiirin başarılı bir temsilcisidir. Dili çağdaşlarına göre düzgündür. Nazım tekniğinde başarı göstermiştir. Aruz ölçüsünü rahat bir şekilde Türkçe’ye uygulamış, mazmunları ustalıkla kullanmıştır. Selçuklu sarayının bile Farsça’yı üstün tuttuğu bir dönemde, Türkçe’yle kendisinden sonrakilere örnek olacak nitelikte ürünler vermiştir.
Alaeddin Keykubad’ın isteği ile Firdevsî’nin Şahname’sine benzer bir biçimde bir Şahname yazmıştır. 20.000 beyitlik bu yapıt bugün ortada yoktur.
• KAYNAKLAR: H. İlaydın, “Dehhânî’nin Şiirleri”, Ömer Asım Aksoy Armağanı, 1978; M.Mansuroğlu, Anadolu Türkçesi 13. Asır Dehhanî ve Manzumeleri, 1947; Omerb.Mezid, Mecmu’atü’n-Neza’ir, M.Canpolat (yay), 1982.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi