DESNOS, Robert (1900-1945) Fransız, şair ve yazar. Gerçeküstücü akımın temsiicilerindendir.
Paris’in Bastille mahallesinde doğdu, Çekoslovakya’da öldü. Kendisi, böyle ilginç bir mahallede dünyaya gelmesini, şair olmasını sağlayan “nesnel rastlantılardan” biri saymıştır.
1919’da Paris’e yerleşen Romen asıllı ozan Tristan Tzara’nm öncülüğündeki Dadacı akıma katıldı. 1922’de Dadacılık’m hızla etkinliğini kaybetmesi ve Benjamin Peret ile kurduğu dostluk, onu ilk Gerçeküstücü gruplaşmaya yakınlaştırdı. Freud’un öğretileri doğrultusunda, “bilinçaltının etkinliklerini” kavramak amacıyla başlatılan hipnoz seanslarına katıldı. Andre Breton ve Peret’nin düzenlediği bu toplantılarda, her türlü baskıdan arınmış olarak “ruh halini” en saf biçimde dile getirenlerin başında Desnos geliyordu.
İlk önemli yapıtı 1924’te yayımladığı Denil pour deuil’dür (“Yas İçin Yas”). Gündelik dili kullanarak yarattığı şiir titreşimi ile dikkati çekmiştir. Kendisini hiçbir zorlamaya ve mantık kuralına bağlamadan, bilinçaltmdan bilincine doğru sızan duygu parıltılarını yakalayıp sözcüklere dönüştürmüştür. Desnos’un dili “düş halini” yansıtan bir araç değil de, neredeyse bir düş dilidir.
1926’den sonra, Desnos yavaş yavaş Gerçeküstücülük’ten kopmaya başladı. Akımın kurumsal kalıplara oturtulmaya başlanması, Desnos’nun kişiliğine ve anlatımına aykırı düşüyordu. 1930’da Breton’la arası açılan Desnos, Geçeküstücü akımdan iyice uzaklaştı.
Bir süre sinemayla, gazetecilik ve radyoda program yapımcılığıyla uğraştı. Radyofonik şiir türünü geliştirdi. Bunların yanı sıra, şiirinde en saf gerçeküstücü çizgiyi sürdürdü. Doğallık, Desnos’nun şiirinde hep ana çıkış noktası oldu. Düş ve gerçek arasında gidip gelen imge yumakları Desnos’nun şiir diline yumuşak bir alaycılık kazandırdı.
II. Dünya Savaşı sırasında Fransa’daki Direnme Hareketi’ne katılan Desnos 1944’te Gestapo tarafından tutuklandı. Bir yıl sonra da Çekoslovakya’daki bir toplama kampında tifüsten öldü.
• YAPITLAR (başlıca): Deuil pour deuil, 1924, (“Yas İçin Yas); La liberte ou l’amour, 1927, (“Özgürlük ya da Aşk”); Corps et biens, 1930, (“Beden ve Mülk”); Sans cou, 1934, (“Boyunsuz”); Le vin est tire, 1943, (“Şarap Hazır”); Etat de veille, 1944, (“Uyanıkken”); Chantefables pour les enfants sages, 1944, (“Aklıbaşında Çocuklara Masallar”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi