EHRENBERG, Christian Gottfried (1795-1876) Alman biyoloji bilgini. Protozoolojinin ve fosil mikroorganizmaları konu alan mikropaleontolojinin kurucularındandır.
19 Nisan 1795’te Leipzig yakınlarındaki Delitzsch kentinde doğdu, 27 Haziran 1876’da Berlin’de öldü. 1818’de Berlin Üniversitesi’nden tıp doktoru derecesini alarak mantarlar ve likenler üzerinde çalışmaya başladı. 1820-1825 arasında katıldığı bir arkeoloji gezisinde Mısır, Libya, Sudan ve Kızıldeniz kıyılarında binlerce hayvan ve bitki örneği topladı. 1827’de Berlin Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi ve aynı yıl Berlin Universitesi’nde yardımcı zooloji profesörü olarak ders vermeye başladı. 1829’da da, von Humboldt’la birlikte, tüm giderleri Rus çarı I. Nikolay tarafından karşılanan sekiz aylık Sibirya gezisine katılarak botanik, zooloji ve paleontoloji gözlemleri yaptı. 1839’da Berlin Üniversitesi’nde doğabilim, metodoloji ve tıp tarihi profesörlüğüne atanan Ehrenberg, 1841’de Paris Bilimler Akademisi üyeliğine seçilmiş, bir yıl sonra liyakat nişanıyla ödüllendirilmiştir.
Ehrenberg’in temel çalışma alanını, omurgasız hayvanların en alt basamaklarındaki canlılarla birhüc-relileri kapsayan ve organik maddelerin karışımıyla kendiliğinden oluştuğuna inanılan mikroskobik, basit organizmalar (haşlamlılar ya da Infusoria) oluşturur. Karada ve suda yaşayan binlerce hayvan, bitki, plankton ve fosil mikroorganizma üzerinde mikroskopla yaptığı gözlemler sonucu, bu tür canlıların oluşumuna ilişkin yaygın görüşe karşı çıkarak, en basitinden en gelişmişine dek tüm hayvanlarda kas, üreme, sindirim ve boşaltım sistemi gibi temel organların var olduğuna inandı. Haşlamlıların yaşadığı su ortamına boya kattığında, boya parçacıklarının, hücre sitoplazmasınm içinde yer alan ve koful denilen çok küçük, kasılgan boşluklarda toplandığını gözlemledi ve bu boşlukların mide olduğunu öne sürdü. Böylece, haşlamlılar ve bakterilerle birlikte tüm birhücreli hayvanları çokhücreliler arasına katan Ehrenberg’in bu savını çürüten Dujardin oldu.
Gözlem yanılgılarından kaynaklanan yanlış varsayımlarına karşın, özellikle birhücreliler üzerindeki geniş kapsamlı anatomi ve sınıflandırma çalışmalarıyla protozoolojinin kurucularından olan Ehrenberg, sınıflandırmada Cuvier’nin görüşlerinden etkilenmiş, onun, hayvanlar arasındaki farklılıkları yaşam koşullarının değişmesine bağlayan görüşlerini benimsemekle birlikte, insanı zekâ düzeyi ve toplu yaşama biçimiyle memeli hayvanlar arasına katmayarak Cuvier’nin sınıflandırma sisteminin ve genelde Darwin’in evrim kuramının karşısında yer almıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Reisen in Aegypten, Libyen, Nubien und Dongola, 1828, (“Mısır, Libya, Nübye ve Dongola Gezileri”); Uber die Natur und Bildung der Coralleninseln und Corallenbdnke im roten Meere, 1834, (“Kızılde-niz’deki Mercan Adaları ile Mercan Resiflerinin Yapısı ve Oluşumu Üstüne”); Die Infusionstierchen als vollkomme-. ne Organismen, 1838, (“Gelişmiş Organizmalar Olarak Haşlamlılar”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi