ELVEHJEM, Conrad Arnold (1901-1962) ABD’li biyokimyacı. Nikotinik asitin pellegra tedavisinde kullanılabileceğini göstererek vitaminler üzerindeki araştırmalara katkıda bulunmuştur.
27 Mayıs 1901’de Wisconsin Eyaleti’nin McFarland kentinde doğdu, 27 Temmuz 1962’de aynı eyaletin Madison kentinde öldü. Wisconsin Üniversitesi’nde tarım kimyası okuyarak 1923’te diplomasını, 1927’de doktora derecesini aldı. Tüm meslek yaşamını sürdürdüğü bu üniversitenin tarım kimyası bölümünde 1925’te öğretim görevlisi, 1936’da profesör oldu. 1944’te, biyokimya kürsüsüne dönüşen aynı bölümün başkanlığını, 1946-1958 arası fakülte dekanlığını, 1958’de de üniversitenin rektörlüğünü üstlendi. 1942’de ABD Ulusal Bilimler Akademisi üyeliğine seçilen Elvehjem’in, vitaminlerin beslenmedeki rolünü ve koenzimlerin kimyasal yapısını açıklayan çalışmaları pek çok bilimsel kuruluşun madalyasıyla ödüllendirilmiştir.
19. yy’ın hemen bitiminde, özellikle Eijkman’ın araştırmalarından sonra, büyük salgınlara yol açan beriberi hastalığının pirinç kabuğundaki bir maddenin eksikliğinden ileri geldiği anlaşılmış ve hastalıkların yalnız mikroorganizmalardan değil, beslenme yetersizliğinden de kaynaklanabileceği görüşü çeşitli bulgularla güçlenmişti. 1912’de, pirinç kabuğundaki bu maddeyi ararken nikotinik asiti ayırmayı başaran Casimir Funk (1884-1967) beriberiyi önleyici madde olduğunu sandığı bu asiti hayvanlar üzerinde dene-diyse de olumlu bir sonuç alamadı. Nikotinik asitin beriberiyi değil, gene bir vitamin eksikliği hastalığı olan pellegrayı iyileştirdiği ise ancak 1937’de, Elvehjem’in çalışmalarıyla anlaşılabildi.
Uzun yıllar mineral ve vitaminlerin hayvan beslenmesindeki rolünü inceleyen Elvehjem, daha çok köpeklerde, seyrek olarak da kedilerde görülen ve insandaki pellegra hastalığıyla aynı belirtileri gösteren siyah dil hastalığı üzerinde nikotinik asitin etkisini araştırmaya başladı. Günde 30 miligramlık nikotinik asit dozlarıyla, kısa sürede hayvanlarda tam bir iyileşme gözlemledi. Böylece, özellikle buğday yerine mısır ekmeği yenilen ülkelerde yaygın olan ve ciltte kızarıklık, yanma, kaşıntı ve kabuklu yaralar, iştahsızlık ve sürekli ishal sonucu aşırı zayıflama gibi belirtilerle başlayan, merkezi sinir sistemi bozukluklarına yol açarak kimi kez ölümle sonuçlanabilen pellegra hastalığının tedavi yolu açılmış oluyordu. Elvehjem’in çalışmaları, yalnız pellegranın değil, genel olarak tüm beslenme ve vitamin eksikliği hastalıklarının oluşum nedenleri konusunda da yeni gelişmelere ışık tuttu. Günümüzde, bir provitamin olan ve vücuttaki metabolizma süreçleriyle, B vitaminleri grubundan nikotinik amite (PP ya da B3 vitamini) dönüşen nikotinik asitin pek çok vitamin gibi enzimlerle birlikte koenzimleri oluşturduğu biliniyor. Organizma nikotinik asit gibi vitaminleri kendiliğinden sentezleyemediğinden, kimyasal yapısında nikotinik asit bulunan koenzimlerin kullanılabilmesi için gerekli bazı özel enzimlerin eksikliği bu tür hastalıklara neden olur ve çoğu kez yalnızca beslenme rejiminin düzenlenmesiyle hastalık iyileştirilebilir.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi