DİONYSOS AREOPAGİTA (5-yy) Yunanlı tanrıbilimci. Yeni-Platonculuk’la Hıristiyanlık’ın özdeş bir görüşü benimsediklerini ileri sürmüştür.
Yaşamı konusunda ayrıntılı bilgi bulunmayan Dionysos Areopagita, kimi kaynaklarda Pseudo-Dionysius (Düzmece Dionysos) diye geçer. Kilise Babaları’nın geliştirdikleri Hıristiyan anlayışının bir yandan çoktanrıcı Platon’dan, bir yandan da eski inançlardan kaynaklandığını, bu nedenle ileri sürüldüğü gibi yeni olmadığını ortaya atmıştır.
Dionysos’un ileri sürdüğü düşünceye göre Yeni-Platonculuk, içerdiği inanç bakımından, Hıristiyanlık’ m özüne aykırı değildir, onun yeni bir yorumudur, bu nedenle de Kilise’nin benimseyip savunması gereken bir kurumdur. Hıristiyanlık, sonradan, gerçeğinden uzaklaştırılmış, kendi özüne yabancı bir yapıya dönüştürülmüştür. Yeni-Platonculuk, kendi özüne yabancılaşan Hıristiyanlık’a gerçek niteliğini kazandıran, onu çoktanrıcı inançların etkisinden arındırarak kaynağına yaraşır duruma getirmeye çalışan bir öğretidir.
Dionysos’un geliştirdiği görüşe göre Tanrı birdir, çokluk onun değişik biçimlerde görünüşüdür. Bütün varlıklar, bu tek olan ilkeden, Tanrı’dan gelmiştir, sonunda gene ona dönecektir. Varlık evreni, yukardan aşağı doğru değişik aşamalardan oluşur. Her aşamanın kendine göre bir yetkinliği vardır. En üst aşamada en yetkin olan, bütün varlıkların kendisinden fışkırdığı (emanatio) Tanrı bulunur. Tanrı, yetkinlik bakımından da, tektir. Tanrı bütün nitelemelerin de üstündedir. Usun ürünleri olan nitelemeler, usun kavrama gücünü aşan Tanrı’ya değil, ancak niteliklerine uygun gelebilir. Tanrı “iyi”dir, “kötü” ise iyinin yokluğudur. Tanrı varlığıyla ilgili bilgi derin sezişle, gizemle sağlanabilir. Tanrı ile evren birdir, ayrılık görünüştedir.
Dionysos’un geliştirdiği, Yeni-Platonculuk’la uzlaştırılmış Hıristiyan anlayışı, sonraki çağlarda çok etkili olmuş, yeni bir din görüşünün doğmasına olanak sağlamıştır. Özellikle Scotus Eriugena,Böhme, Giordano Bruno gibi düşünürler onun görüşlerinden yararlanmışlardır.
• YAPITLAR (başlıca): Opera, 1615.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi