FERRİ, Enrico (1856-1929) İtalyan hukukçu ve siyaset adamı. Çağdaş kriminolojinin ve Pozitif Kriminoloji Okulu’nun kurucularındandır.
25 Şubat 1856’da Mantova Eyaleti’nin San Benedetto-Po kasabasında doğdu, 12 Nisan 1929’da Roma’da öldü. Ortaöğrenimini Mantova Lisesi’nde, yükseköğrenimini Bologna Üniversitesi’nde tamamladı. 1877’de hukuk doktoru, 1879’da Torino Üniversitesi’nde doçent, 1880’de Bologna Üniversitesi’nde ceza hukuku profesörü oldu. Bu dönemde hocası ünlü kriminolog C.Lombroso ile suçluluğun psikolojik ve fizyolojik nedenlerini saptamaya yönelik araştırmalar yaptı. 1882-1901 arasında Siena, Roma ve Pisa üniversitelerinde hukuk dalında öğretim üyeliği görevinde bulundu. Aynı dönemde Fransa, Belçika ve çeşitli Latin Amerika ülkelerindeki üniversitelerde konuk profesör olarak ders verdi. Ayrıca aylık ceza hukuku dergisi La scula positiva’nm (“Pozitif Okul”) genel yayın yönetmenliğini yaptı.
Siyasi yaşamının ilk yıllarında sosyalizme karşı görüşler benimseyen Ferri, 1886-1893 arasında milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Ancak bu dönemin son yıllarında, ünlü İtalyan sosyalisti A.Costa’ nın etkisi altında kalarak sosyalist düşüncelere yöneldi. 1892’de İtalyan Sosyalist Partisi’nin (İSP) kurulmasından sonra, Lombroso ile birlikte bu partiye üye oldu. Onların ardından birçok hukukçu partiye katıldı. ISP içindeki reformist ve sendikalist kanatlara karşı mücadele eden Ferri, her türlü siyasi uzlaşmacılığa karşı çıkan bir akımın önderi oldu. Reformistler’ in parti yönetimiriden uzaklaştırılmasından sonra sosyalist dergi Avanti’nin yönetimini üstlendi. İtalya’ da faşist hareketin güçlenmesini izleyen dönemde sosyalist düşüncelerden uzaklaşarak faşist oldu. 1926’da Ulusal Faşist Parti’ye üye olan Ferri 1929’da bu partiden senatör seçildikten kısa bir süre sonra öldü.
I;erri, C.Lombroso ile birlikte çağdaş kriminolojinin ve Pozitif Kriminoloji Okulu’nun kurucusudur. Bu okul, hukukun biyolojik ve toplumsal bilimlerin sonuçlarından yararlanması ve suçun hukuksal çözümlemesinin, ancak suçu işleyen kişinin ve suçu işleme biçiminin incelenmesinden sonra yapılması geleneğini başlatmıştır. Suçun incelenmesine çok boyutlu bir yaklaşım getiren Ferri, insanı suça iten etmenleri antropolojik, fiziksel ve toplumsal olarak üç sınıfa ayırmıştır. Sosyalist olduktan sonra doğrudan iktisadi etmenlere ağırlık vermiş ve bu etmenlerin suçun oluşmasında belirleyici öneme sahip olduklarını savunmuştur.
Ferri’ye göre suçun azaltılmasının yolu suçun içgüdüsel, duygusal, sürekli ya da arada bir işlenen türlerden olup olmadığının saptanmasından geçer. Suçlunun yeniden çevreye uyumunun olası olduğuna inanan Ferri, suçlulara ıslah edici yöntemlerin uygulanması gerektiğini savunmuştur. Ceza kurumlarımn ve ceza hukukunun işlevini, toplumu asalak organizmalardan korumak olarak belirlemiştir.
Ferri, ceza hukuku konusundaki görüşleriyle ve Pozitif Kriminoloji Okulu’nun başyapıtı niteliğindeki kitaplarıyla özellikle Güney Amerika ve Latin Avrupa ülkelerinin ceza yasalarının oluşmasında etkili olmuştur. 1921’de İtalyan ceza yasasının hazırlanması için kurulan komisyonun çalışmalarına katılarak, yasanın oluşmasında görüşlerinin etkili olmasını sağlamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): I nuovi orizzonti del dritto e delle procedura penale, 1881, (“Ceza Hukuku ve Yargılama Usulünde Yeni Bir Anlayış”); La sociologia criminale, 1884, (“Suçlar Sosyolojisi”); Socialismo e scienza positiva, 1894, (“Sosyalizm ve Pozitif Bilimler”); L’omicido, 2 cilt, 1895, (“Adam Öldürme”); Studi sulla criminalita, 1901, (“Suç İşleme Olayları Üzerine İncelemeler”); Mussolini, uomo di stato, İ927, (“Devlet Adamı Mussolini”); II fascismo in Italia e l’opera di Benito Mussolini, 1927, (“İtalya’da Faşizm ve Benito Mussolini’nin Yapıtları”).
• KAYNAKLAR: F.Collin, Enrico Ferri et l’avant-projet de code penal italien de 1921, 1925; B.Franchi, Enrico Ferri, 1908; B.Franchi, Şeritti in onore di Enrico Ferri, 1929.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi