ESAD PAŞA (1862-1952) Türk, komutan. Çanakkale savaşlarındaki yararlıklarıyla tanınmıştır.
Yanya’da doğdu, İstanbul’da öldü. Yarıya Belediye Başkanı Mehmed Emin Efendi’nin oğludur. 1890’da Harp Akademisi’ni bitirdi. Ardından Almanya’ya gönderilerek 4 yıl süreyle askeri alanda yüksek öğrenim ve kıta eğitimi gördü. Yurda döndüğünde Osmanlı ordusunu düzenleyip geliştirmek üzere İstanbul’da bulunan Prusyalı Goltz Paşa’ya yardımcı atandı.
1897 Yunan Savaşı’nda Yanya kolordusu kurmay başkanlığı yaptı. 1899’da Harb Okıilu’na ders nazırı oldu. Bu görevi sırasında mirliva (tümgeneral) ve ferikliğe (korgeneral) yükseldi. 1907’de Selanik’teki 3. Ordu’ya komutan yardımcısı olarak atandı. Bu dönemde Selanik ve çevresinde gizlice örgütlenmeye başlayan İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne karşı önlem almadığı gerekçesiyle İstanbul’a çağrıldı. Yıldız’da yargılandığı sırada II.Meşrutiyet’in ilanı üzerine serbest bırakıldı.
1911’de Gelibolu tümen komutanlığına, I.Dünya Savaşı sırasında da Çanakkale Şimal (Kuzey) Grubu Komutanlığı’na getirildi. Mustafa Kemal komutasındaki 19. Tümen de bu gruba bağlıydı.
Çanakkale savaşlarında gösterdiği başarılardan sonra I. Ordu komutanlığı ve askeri okullar genel müfettişliği görevlerine getirildi 1917’de 2. Ordu müfettişi oldu. 1920’de istifa ederek askerlik görevinden ayrıldı. Aynı yıl kısa bir süre Salih Hulusi Paşa kabinesinde bahriye nazırlığı yaptı. Soyadı yasası çıkınca Bülkat soyadını aldı.
• YAPITLAR (başlıca): Çanakkale Anılan, (ö.s.), 1975′.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi