FERNEL, Jean François (1497-1558) Fransız, hekim, matematik ve astronomi bilgini. Fizyoloji ve patolojinin gelişmesine katkısı ve tıpta gözlemciliği vurgulamasıyla tanınır.
Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1497’de Amiens yakınlarındaki Montdidier kasabasında doğduğu sanılmaktadır. 26 Nisan 1558’de Paris yakınlarındaki Fontainebleau’da öldü. Bir hancının oğluydu. College de Sainte-Barbe ve Paris Universitesi’nde öğrenim gördükten sonra, Eski Yunan klasikleri, felsefe, astronomi ve matematik üzerine çalışmalar yapmaya başladı. Altı yıl süren bu çalışmalarına 1524’te hastalandığı için ara vermek zorunda kaldı. Daha sonra tıp öğrenimine başlayan Fernel, bir yandan da felsefe dersleri verdi ve matematik, astroloji ve astronomi konularında kitaplar yazdı.
1527’de ilk kitabı olan Monalosphaerium’u, 1528’de ise Cosmotheoria (“Evren Kuramı”) adlı kitabını yayımladı. Fler iki yapıt da astronomi ve matematik konularını kapsıyordu, ikinci kitabında boylam derecesinin gerçeğe çok yakın bir ölçümünü yapan Fernel, gökcisimlerinin yüksekliklerini belirlemede kullanılan bir gözlem aracı olan usturlapı da geliştirdi.
Aynı dönemde tıp konusundaki bilgisini de derinleştiren Fernel, kısa bir süre içinde tanınan bir bilim adamı oldu. II.Henri’nin özel hekimliğini yaptı ve sarayın tıp danışmanlığına getirildi. 1534’te College de Cornouailles’a tıp profesörü olarak atandı.
Fernel’in çağının en büyük hekimleri arasına girmesini sağlayan çalışması Medicina (“Tıp”) adlı kitabıdır. Fernel yapıtının 1542’de De naturali parte medicinae (“Tıbbın Doğal Bölümü Üzerine”) adıyla yayımladığı ilk bölümünü,\5SA\e Medicina’mn tamamını yayımladığında Pbysiologiae (“Fizyoloji”) adlı bir bölüme dönüştürdü. İnsan vücudundaki organların çalışmalarını sistemli bir biçimde inceleyen ilk çalışmalardan biri olan Pbysiologiae’da peristalsis, sistol ve diastol gibi olgulara dikkat çeken Fernel, kitabının ikinci bölümünde insan vücudundaki organların herbirini sistemli bir biçimde inceleyerek patolojinin temellerini attı. Fizyoloji ve patoloji terimlerinin popülerleşmesine öncülük ettiği bu yapıtında apandisit ve kalp zarı yangısını da tanımladı.
Hastalıkların oluşmasında astroloji ve büyünün etkilerine ağırlık veren zamanın düşüncesini yadsıyan Fernel, akılcılığı ve gözlemciliği vurgulayarak tıpta yeni bir görüşün savunucusu olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Monalosphaerium, 1527; Cosmotheoria,1528, (“Evren Kuramı”); Medicina, 1554, (“Tıp”).
• KAYNAKLAR: G. Plency, Life of Fernel, 1607; C.L. Sherrington, The Endeavour of Jean Fernel, 1946.
• BAKINIZ: CHAULIAC, GALENOS, VESALIUS.