DOLLARD, John (1900 – 8 Ekim 1980) ABD’li psikolog. Öğrenme süreci ve zenci-beyaz ilişkileri konusunda çalışmalar yapmıştır.
Wisconsin’de doğdu. 1922’de Wisconsin Üniversitesi’ni bitirdikten sonra’Wiseonsin Memorial Union kuruluşunun mali işleriyle ilgilendi. Bu sırada fizikçi Max Mason’la tanıştı. Mason Chicago Üniversitesi’ nin başına getirilince, aynı ünivresitede asistan olarak çalışmaya başlayan Dollard, doktora derecesini aldıktan sonra, kazandığı bir bursla psikanaliz konusunda araştırmalar yapmak üzere Berlin’e gitti. Berlin’den döndükten sonra Yale Üniversitesi’ndeki insan ilişkileri Enstitüsünde çalışmaya başladı. Yaşamı boyunca birçok araştırma projesine katılan Dollard 1969’da emekli oldu.
İnsan İlişkileri Enstitüsü’nde psikolog Neal E.Millen ile öğrenme olgusu üzerine araştırmalar yapan Dollard, öğrenme sürecinin toplumca belirlenen koşullara göre, belirli biyolojik ve psikolojik ilkelere bağlı olarak geliştiği sonucuna varmıştır. Laboratuvar deneylerinde elde edilen gözlemleri, kültürel araştırmalar sonucu oluşan toplumsal koşulların gerçeğiyle birleştirerek ve psikoterapinin, bilgi edinmenin toplumsal biçime uyan bir süreci olduğunu ileri sürerek, insan davranışına ilişkin gözlemleri açıklamaya çalışmıştır.
Dollard’ın ilk kitabı olan Criteria for the Life History (“Yaşam Tarihi İçin Ölçütler”) biyolojik bir varlık olan insanın, toplumsal ve kültürel bir varlığa doğra geçirdiği evrimi sergilemektedir. Dollard, yaşam tarihini 7 ölçüt temelinde açıklamaktadır.
!937’de yayımlanan Caste and Class in a Southern Town (“Bir Güney Kasabasında Kast ve Sınıf”) adlı kitabında zenci-beyaz ayrımına dayalı kast sistemini incelemiştir. Yaptığı araştırmalar sonucu kastlar arasında, beyazlarda açık, siyahlarda ise örtük bir önyargı ve düşmanlığın geliştiğini gözlemlemiştir. Var olan kast beyaz nüfusun lehine işlemekte, bu kesime belirli bir prestij, ekonomik ve toplumsal çıkarlar sağlamaktadır. Dollard’m bu kitabı yayımlandığında ırkçı beyazlarca tepki görmüş, ABD’nin Georgıa Eyaleti ile Güney Afrika Cumhuriyeti’nde yasaklanmıştır.
Antropoloji, sosyoloji ve psikanaliz konularında gördüğü eğitim, Dollard’m insan üstüne çalışan farklı bilimleri ve farklı alanları birbirinden kesin sınırlarla ayıran anlayışa karşı çıkmasına, öğrenme ve psikanalizle ilgili ilkeleri topluma ve kültüre ilişkin kavramlarla birleştirmesine neden olmuştur. Bilginin ve insanı konu alan temel bilimlerin bütünlüğünü savunan Dollard’a göre, insan bir bütündür ve bu bütünlüğün incelenmesi de tekbir bilimin görevidir. Dollard bir psikoterapi kuramı oluşturmamakla birlikte bu bilim dalının gelişmesine katkıda bulunmuştur.
• YAPITLAR (başjıca): Criteria tor the Lite History, 1935, (“Yaşam Tarihi İçin Ölçütler”); Caste and Class in a Southern Tosun, 1937, (“Bir Güney Kasabasında Kast ve Sınıf”); Children of Bondage (Allison ile birlikte), 1940, (“Bağımlı Çocuklar”); Social Learning and Imitation, (Miller ile birlikte), 1941, (“Toplumsal Öğrenme ve Taklit”); Victory över Fear, 1942, (“Korkuya Karşı Zafer”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi