FEUERBACH, Paul (1775-1833) Alman, hukukçu. Ceza hukuku alanında yenilikler yapmış, hazırladığı ceza yasası birçok ülkeye örnek olmuştur.
Johann Anselm Ritter Paul von Feuerbach 17 Kasım 1775’te Jena yakınlarında, Hainichen’de doğdu, 29 Mayıs 1833’te Frankfurt’ta öldü. Ünlü düşünür Ludwig Feuerbach’ın babasıdır. Jena Üniversitesi’ni bitirdikten sonra aynı okulda önce öğretim görevlisi, sonra hukuk profesörü oldu. Daha sonra Kiel ve Landshut Bavyera üniversitelerinde ders verdi. 1805’te Bavyera Adalet Bakanlığı’na atanarak yeni ceza yasasını hazırlamakla görevlendirildi. 1814’te bu görevinden istifa ederek, Bamberg İstinaf Mahkemesi ikinci başkanı oldu. 1817’de Ansbach İstinaf Mahkemesi başkanlığına getirilen Feuerbach, ölümüne değin bu görevde kaldı.
Feuerbach, Alman ceza hukukunun önde gelen isimlerindendir. Bilimsel çalışmalarında, doğal hukuk kuramının ve yaşadığı dönemin diğer düşünsel akımlarının etkisi görülür. Immanuel Kant’ın eleştirel düşünme yöntemini benimsemiş, onun yasallık ve erdem (ahlaklılık) arasındaki keskin ayırımını 1796’da yayımladığı Kritik des natürlichen Rechts (“Doğal Hukukun Eleştirisi”) adlı kitabında yansıtmıştır. Feuerbach bu çalışmasında hukukun erdemden bağımsızlığını, ve salt erdemsizliğin cezalandırılamayacağı düşüncesini savunmuştur. Bu bakış açısı onun, Stübel ve Grolman’ın ceza hukukunda suçlu tiplerin belirlenmesi konusundaki öğretilerine neden şiddetle karşı çıktığının bir açıklamasıdır. Feuerbach, Revision der Grundsdtze und Grundbegriffe des positiven peinlic-henRechts (“Pozitif CezaHukukununTemelİlkelerinin ve Kavramlarının İncelenmesi”) adlı yapıtında ceza hukuku kavramını dar anlamda ele alarak, yasada yapılması gereken yenilikler konusundaki tutumunu ortaya koymuştur. Ona göre, cezalar ancak yasalar ihlal edildiğinde verilmelidir. Cezaların yasalarla belirlenmesinin iki hedefi vardır: Toplumu suç işlemekten caydırmak ve devletin cezalandırma yetkisinin sınırlarını daraltmak. Böylece Kant’m cezalar için yaptığı sınıflandırma, Feuerbach’ın yürürlükteki hukukun ihlali halinde cezalandırma görüşünde yansımalarını bulmuştur. Feuerbach’ın bu ilkeleri, hazırladığı Strafgezetzbuch für das Königreich Bay em (“Bavyera Krallığı Ceza Yasası”) adlı yapıtında açıkça yer alır. Bu ceza yasası suçların titizlikle tanımlanıp sınıflandırılmış olması nedeniyle diğer birçok Avrupa devletine model olmuştur. Yasaların suç saymadığı bir fiil cezalandırılamaz ve verilen ceza yasada belirtilen kadar olmalıdır; “kanunsuz suç ve ceza olmaz” (nullum erimen, nulla poenasine lege) kuramına dayanılarak hazırlanan bu yasa, yargıcın, suçlunun öznel durumunu göz önüne alarak cezayı indirip artırma konusundaki takdir serbestisini tümüyle kısıtlıyordu.
Feuerbach 1806’da Bavyera’da işkencenin kaldırılmasını sağlamış, ancak teamüli (uygulanagelen) hukukun bütünüyle değiştirilmesi konusunda yaptığı diğer çalışmalar başarılı sonuç vermemiştir.
Feuerbach kriminoloji konusunda da önemli çalışmalar yapmış, Kaspar Hauser, Beispiel eines Verbrechens am Seelenleben des Menschen (“Kaspar Hauser, İnsanın Ruhsal Yaşamı Üstünde İşlenen Bir Suç Örneği”) adlı kitabı büyük ilgi toplamıştır. Suç sayılan fiillerin sıralanmasında psikolojik farklılıkların önem taşıdığı düşüncesini savunmuştur. Feuerbach, çağdaş, bilimsel ve yasalaşmış bir ceza hukukunun yaratıcılarındandır.
• YAPITLAR (başlıca): Kritik des natürlichen Rechts, 1796, (“Doğal Hukukun Eleştirisi”); Philosopisch-juridisc-he Untersuchung über das Verbrechen des Hochverrats, 1798, (“Vatana İhanet Suçu Üzerine Araştırma”); Revision der Grundsdtze und Grundbegriffe des positiven peinlic-hen Rechts, 1799-1800, (“Pozitif Ceza Hukukunun Temel İlkelerinin ve Kavramlarının İncelenmesi”); Aktenmassige Darstellung merku/ürdiger Verbrechen, 2 cilt, 1828-1829, (“Garip Suçların Belgesel Sergilenmesi”); Kaspar Hauser, Beispiel eines Verbrechens am Seelenleben des Menschen, 1832, (“Kaspar Hauser, İnsanın Ruhsal Yaşamı Üstünde İşlenen Bir Suç Örneği”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi