FRİSCH, Ragnar (1895-1973) Norveçli iktisatçı. Ekonometrinin bir bilim dalı olarak ortaya çıkmasına ve gelişmesine öncülük etmiştir.
3 Mart 1895’te Oslo’da doğdu, 21 Ocak 1973’te aynı kentte öldü. Bir kuyumcunun oğluydu. Çalışma yaşamına kuyumcu çırağı olarak başladı, sonra Oslo Üniversitesi’nde iktisat öğrenimi gördü. 1919’da üniversiteyi bitirdikten sonra iktisat ve matematik öğrenimi için Fransa, Almanya, Ingiltere, ABD ve İtalya’ da bulundu. Yurduna döndükten sonra 1926’da matematiksel istatistik alanındaki çalışmasıyla Oslo Üniversitesi’nden doktorasını aldı. ABD’de Yale Üniversitesi’nde bir yıl konuk profesör olarak çalışan Frisch Norveç’e döndü ve 1928’de Oslo Üniversitesi’ne öğretim üyesi olarak atandı. 1965’te emekli oluncaya dek bu görevini sürdüren Frisch, Oslo Üniversitesi İktisat Enstitüsü yöneticiliğinde de bulundu ve uzun bir süre Econometrica dergisinin yayım yönetmenliğini yaptı. İktisat bilimine katkısı nedeniyle 1961’de İtalya’daki Academia Nazionale dei Lincei’nin Antonio Feltrinelli ödülünü, 1969’da ise ekonometrinin iktisadi süreçlerin çözümlenmesinde kullanılmasına yaptığı katkı nedeniyle Hollandalı iktisatçı Jan Tinbergen ile birlikte iktisatta ilk Nobel Ödülü’nü aldı. Başta Hindistan olmak üzere çok sayıda azgelişmiş ülkede danışman olarak çalıştı.
Ekonometrik tekniklerin geliştirilmesinde ve ekonometrinin bir bilim dalı olarak gelişmesinde önemli bir rol oynayan Frisch’in katkıları yalnız bu alanla sınırlı kalmamıştır. 1931’de, Irving Fisher’in öngördüğü şekliyle ideal bir indeksin sahip olması gereken tüm nitelikleri sağlayacak bir indeks kurulamayacağını göstermiştir. Yine aynı yıllarda, kişilerin ekonomik davranışlarından yola çıkarak farksızlık fonksiyonları konusunda sonuçlara ulaşılabileceğini sergilemiş, farklı gelirlerin marjinal faydaları arasındaki ilişkiyi ölçmeye çalışmıştır, iktisadi dalgalanmalara ve sermaye kuramına ilişkin çalışmaları da vardır.
“Makroiktisat” ve “ekonometri” terimlerini ilk kez kullanan Frisch, 1930’larda Ekonometri Derneği’ nin kurulmasına ve Econometrica dergisinin yayımlanmasına öncülük etmiştir. Bu derginin ilk sayısında çıkan başyazısında, ekonometriyi, “iktisadi sorunlara gerek kuramsal gerek ampirik açıdan niceliksel olarak yaklaşım” olarak tanımlamıştır. Talep eğrilerinin ekonometrik tahmininde önem taşıyan belirlenme sorunu, regresyon denklemlerindeki bağımsız değişkenlerin seçiminde karşılaşılan sorunlar ve bağımsız değişkenlerin birbirleriyle ilişkili olmaları durumunda ortaya çıkan sorunlarla ilgili önemli katkılarda bulunmuştur. Frisch’in bu alanlardaki katkıları günümüzde büyük ölçüde aşılmıştır.
Özellikle 1960 sonrasında giderek artan ölçüde iktisadi planlama konusuna eğilen Frisch, bu alanda pek çok ürün vermiş, ülkesindeki planlama mekanizmalarını büyük ölçüde etkilemiştir. Planlama konusunda en çok ilgi duyduğu alan toplumun terci fonksiyonunun belirlenmesi olan Frisch’in planlama ya ilişkin çalışmalarının temel ölçütü, toplumdaki gü yapısını veri olarak alması, genellikle gelişmiş kapita list ülke koşullarının ve serbest piyasa ekonomisini: varlığını varsaymasıdır. Bu nedenle, planlamaya ili; kin çalışmalarının azgelişmiş ülkelere ve sosyalis ülkelerdeki planlama süreçlerine uygulanabilirliği yol denecek derecede azdır. Frisch yaşamının son yıllarında ekonometrinin kötü kullanımına karşı çıkmış ve iktisat kuramından kopuk, ekonometrik yöntemlerle spekülasyona ağırlık veren çalışmaları “playometrica”, yani bir çeşit “oyun” olarak nitelemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): New Methods of Measuring Marginal Utility, 1931, (“Marjinal Faydanın Ölçülmesinde Yeni Yöntemler”); Pitfalls in the Statistical Construction of Demand and Supply Curtıes, 1933, (“Arz ve Talep Eğrilerinin İstatistiksel Çizimindeki Tuzaklar”); Mathe-matical Statistics, 1951, (“Matematiksel İstatistik”); Planning for India: Selected Explorations in Methodology, 1960, (“Hindistan İçin Planlama: Yöntem Araştırmalarından Seçmeler”);A GeneralizedForm of the REFI Interflow Table, 1964, (“REFI Akımlararası Tablonun Genelleştirilmiş Bir Şekli”); Theory of Production, 1965, (“Üretim Teorisi”); Rational Price Fixing in a Socialistic Society, 1966, (“Sosyalist Toplumlarda Rasyonel Fiyatlama”); From Utopian Theory to Practical Applications: The Case of Econometrics, 1970., (“Ütopik Kuramdan Pratik Uygulamalara: Ekonometrinin Durumu”); Economic Planniny Studies: A Collection of Essays, (ö.s.), 1976, (“İktisat Planlama İncelemeleri: Bir Denemeler Derlemesi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi