FASSBINDER, Rainer Werner (1945-1982) Alman film ve tiyatro yönetmeni, oyuncu. Genç Alman sinemasının en önemli temsilcilerindendir.
31 Mayıs 1945’te Bavyera’da Bad Wörishöfen’de doğdu, 10 Haziran 1982’de öldü. Oyunculuk eğitimi gördü. Bir süre Süddeutsche Zeitung gazetesinde çalıştıktan sonra 1967’de Münih’te Action Theater’e girdi. Tiyatronun salonsuz kalarak dağılması üzerine Anti-Theater adıyla kendi tiyatro grubunu kurdu. Burada deneysel çalışmalar yürüttü, Sophokles, Çe-hov ve Ibsen’den uyarlamalar yaptı. Geceleri oyun oynarken tiyatronun elemanlarıyla birlikte gündüzleri de film yapmaya başladı.
İlk filmi olan Liebe İst kalter ah der Tod (“Aşk Ölümden Soğuktur”) Fassbinder’in sonraki filmlerinin çoğunda ele alacağı temaların tüm ipuçlarını taşır. Warum Lâuft Herr R. Amokî (“Bay R. Neden Çıldırdı?”) filminin kahramanı olan ve dünyaya uyum sağlayamadığı için başkaldıran, ama yeni değerler yaratacak kadar da güçlü olmayan küçük burjuva tipi Fassbinder’in daha sonraki filmlerinden hiç eksik olmaz. 1969’da çevirdiği Katzelmacher’de bir küçük burjuva ortamında cinsel bunalımların yönlendirdiği saldırgan davranışları ele alır, bastırılmış cinsel güdülerin faşizme elverişli bir ortam yarattığı düşüncesini, çeşitli filmlerinde yineler.
Ona ilk büyük ünü sağlayan Der Handler der vier ]ahreszeiten’dir (Dört Mevsim Satıcısı). Bu filmde içinde bulundukları ve değiştiremeyeceklerine inandıkları koşulların tutsağı olmuş insanları anlatır. Bunu izleyen Die bitteren Tranen der Petra von Kant’da (Petra von Kant’ın Acı Gözyaşları) en olgun yapıtlarından biri sayılır.
Fassbinder siyasal temalara sık sık değinmiştir. Mutter Küsters Fahrt zum Himmel’de (“Küster Ana’ nrn Göğe Yükselişi”), kocasının ölümü üzerine goşist bir grubun eylemlerine katılan bir işçi kadının öyküsünü anlatır. Der dritte Generation da (“Üçüncü Kuşak”) terörizm konusunu işler. Eşcinsellik ise Faustrecht der Freiheit’dan (“Özgürlüğün Bileğinin Hakkı”) son yapıtı Querelle’ye dek pek çok filmde ele aldığı bir temadır.
Onu tüm dünyaya tanıtan üç yapıtı Die Ehe der Maria Braun (Bir Evliliğin Öyküsü), Lili Marleen ve Lola’da ise, bir kadının yaşam serüveninin arka planında,Nazi Almanyası’ndan savaş sonrası Almanya’sına uzanan bir tarihsel panorama çizer, Almanya’nın tarih içindeki yerini, ulusal kimliğini araştırır.
Fassbinder 10 yıl içinde yaklaşık 40 yapıt vermiştir. Ticari sinema ile sanat-deneme sinemasının özgün bir bireşimini gerçekleştirmeyi denemiştir. Filmlerinde klasik melodramın bazı öğelerini olduğu gibi almış, bunlara yeni boyutlar getirmeye çalışmıştır. Kolay kavranabilen, basit yapılarından ötürü eski Amerikan filmlerine duyduğu hayranlık kadar, onun sinemasının biçimlenmesinde etkili olan bir başka öğe de Brecht’in tiyatrodaki yadırgatma kuramıdır (Ver-fremdungseffekt). Filmlerindeki kahramanların maske yüzlerini, tekdüze konuşma biçimlerini, izleyicinin filmdeki kahramanla özdeşleşmesini engellemek, perdeden kendisine anlatılanlara eleştirel bir gözle yaklaşmasını sağlamak ve dramatik etkiyi en aza indirgemek için kullanmıştır. Yabancı işçiler, işsizler, fahişeler, eşcinseller, toplumla çatışma içinde gençler, onun filmlerinin kahramanlarım oluşturur. Fassbinder, bu insanların bunalımlarını, bireysel başkaldırılarını, ama çıkmazdan kurtuluşun yolunun karşılıklı sevgi ve dayanışmadan geçtiğini kavrayamamalarını verir. Özgün bir dil kurma çabasını filmlerinin büyük bir bölümünde sürdürür. Son filmi Querelle’de olduğu gibi bazı filmlerinde abartılı biçimde ortaya çıkan dekor kullanımı ve ışıklandırma, onun belirgin bir üslup özelliği olarak göze çarpar.
• YAPITLAR (başlıca): Liebe İst kalter als der Tod, 1969, (“Aşk Ölümden Soğuktur”); Katzelmacher, 1969; Warum Lduft Herr R.Amok? 1970,(“Bay R. Neden Çıldırdı?”); Der amerikanische Soldat, 1970, (“Amerikalı Asker”); VVarnung vor einer heiligen Nutte, 1970, (“Kutsal Fahişeden Sakının”); Der Handler der vier Jabreszeiten, 1971, (Dört Mevsim Satıcısı); Die bitteren Tranen der Petra von Kant, 1971, (Petra von Kant’ın Acı Gözyaşları); Effie Briest, 1974; Faustrecht der Freiheit, 1974, (“Özgürlüğün Bileğinin Hakkı”); Chinesische Roulette, 1976, (Çin Ruleti); Despair, 1977, (“Umutsuzluk”); Die Ehe der Maria Braun, 1978, (Bir Evliliğin Öyküsü); İn einem]ahr mit 13 Monden, 1978, (“On Üç Aylı Bir Yıl”) Die dritte Generation, 1979, (“Üçüncü Kuşak”); Lili Marleen, 1981; Lola, 1981; Die Sehnsucht der Veronica Voss, 1982, (Veronica Voss’un Esrarı), Querelle, 1982.
• KAYNAKLAR: T. Ravns, Fassbinder, 1977.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi