ERTEN, Yücel (1945) Türk tiyatro yönetmeni. Ankara Devlet Tiyatrosu’nun 1970 sonrası genç kuşak yönetmenlerindendir.
19 Ekim 1945’te Muş’ta doğdu. İlk ve ortaokulu Antalya’da, liseyi Ankara’da okudu. 1964 te Ankara Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü’ne girdi. 1969’da Yüksek Devre’den mezun oldu. Bir yıl Devlet Tiyatrosu’nda staj yaptıktan sonra devlet bursu kazanarak uzmanlık eğitimi yapmak üzere Federal Almanya’ya gitti. 1974’te Essen’deki müzik, bale ve tiyatro yüksekokulu Folkwangschule’nin reji bölümünü bitirdi. Aynı zamanda, dekor ve kostüm konusunda da uzmanlık eğitimini tamamladı. O yıl, Aristophanes’in Kadınlar Devleti’ni sahneleyerek Folkwang Odülü’nü aldı. Bu arada, İsviçre’de Züricher Sehauspielhaus’da, Almanya’da Hannover Aşağı Saksonya Devlet Tiyatrolarında, Essen Kent ve Bühne 64 tiyatrolarında reji asistanlığı, yardımcı yönetmenlik ve yönetmenlik yaptı.
1975’te Türkiye’ye döndü ve Ankara Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü’nde iki yıl öğretmenlik etti. Burada, 1975’te Kafka’nm Duruşma’sim yönetti. 1976’da Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahneye koyduğu Recep Bilginer’in Parkta Bir Sonbahar Günüydü adlı oyunu Sanatsevenler Derneği’nce, reji dalında, Övgüye Değer Eser olarak ödüllendirildi. 1977-1979 arasında Köln’deki Almanya’nın Sesi radyosunda çevirmen ve programcı spiker olarak çalıştı. 1980’de Türkiye’ye döndükten sonra yönettiği Brecht’in Arturo Ui’nin Önlenebilir Yükselişi’yle, Sanatsevenler Derneği En İyi Reji Ödülü’nü ve Avni Dilligil Jüri Özel Ödülü’nü kazandı. 1982’de Ankara Sanat Evi’ni kurdu ve bir yıl süreyle genel sanat yönetmenliğini yaptı. Burada Aristophanes’in Barış oyununu yönetti. 1984’te yönettiği Peter Shaffer’m Amadem adlı oyunuyla büyük bir başarı sağladı ve Avni Dilligil En İyi Reji Ödülü’nü kazandı.
Yücel Etten, özellikle 1980’den sonra Ankara Sanat Evi ve Devlet Tiyatroları’nda yönettiği oyunlarda çağdaş konulara yaklaşımındaki epik anlayış ve ölçülü, abartısız, canlı yorumuyla dikkati çekmiştir.
Yurtdışında da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Özbekistan, Almanya, Makedonya ve Polonya’da oyunlar yönetti. Rejisörlüğün yanısıra dönem dönem Ankara Devlet Konservatuvarı, DTCF Tiyatro Bölümü ve Makedonya Üsküp Tiyatro Akademisi’nde eğitim alanında hizmet veren Erten, 1992 Ekim’inden başlayarak 16 ay süreyle Devlet Tiyatroları’nda Genel Müdürlük ve Başrejisörlük görevini yürüttü. Genel Müdürlük için seçim yöntemini yaşama geçirmek amacı ile istifa etti.
2000 yılında yönetimi protesto amacıyla Devlet Tiyatrolarından kendi isteği ile emekliye ayrıldı. Haziran 2002’den başlayarak 2 yıl İzmit Şehir Tiyatrosu’nun Genel Sanat Yönetmenliğini yaptı. Bu görevden uzaklaştırılmasından bu yana, serbest rejisör olarak çalışıyor ve İstanbul’da yaşıyor. Erten, sahnelediği 70’i aşkın oyunda, 7’si yurt dışında olmak üzere 40 ödülle onurlandırıldı. Oyun çevirileri, sahne uyarlamaları ve film-dizi oyunculuğunun yanısıra, Türkçe’den Almanca’ya 5 oyun çevirisi vardır.
Ödülleri
- Folkwang Reji Ödülü: Aristofanes Kadınlar Devleti / FEDERAL ALMANYA 1974
- Sanat Kurumu Övgüye Değer Rejisör Ödülü: Recep Bilginer Parkta Bir Sonbahar Günüydü / TÜRKİYE 1976
- Sanat Kurumu En İyi Rejisör Ödülü: B. Brecht Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı / TÜRKİYE 1979
- Avni Dilligil Jüri Özel Ödülü: B. Brecht Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı / TÜRKİYE 1979
- Sanat Kurumu En İyi Rejisör Ödülü: Peter Shaffer Amadeus / TÜRKİYE 1983
- Sanat Kurumu En İyi Oyun Ödülü: Peter Shaffer Amadeus /TÜRKİYE 1983
- Avni Dilligil En İyi Rejisör Ödülü: Peter Shaffer Amadeus /TÜRKİYE 1983
- Kültür Bakanlığı En İyi Rejisör Ödülü: Anton Çehov Martı ve H. Böll “Katharina Blum’un Çiğnenen Onuru” / TÜRKİYE 1986
- Sanat Kurumu En İyi Yardımcı Oyuncu Ödülü: Yılmaz Onay Sanatçının Ölümü / TÜRKİYE 1987
- Yılın Sanat Olayı Ödülü: G. Dilmen Midas’ın Kulakları / KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ 1987
- En İyi Rejisör Ödülü: B. Brecht Kafkas Tebeşir Dairesi / MAKEDONYA 1989
- En İyi Oyun Ödülü: B. Brecht Kafkas Tebeşir Dairesi / MAKEDONYA 1989
- Nova Makedonya Gazetesi Altın Çelenk Ödülü: Bertolt Brecht Kafkas Tebeşir Dairesi / MAKEDONYA 1989
- Ulvi Uraz En İyi Rejisör Ödülü: Güngör Dilmen Deli Dumrul / TÜRKİYE 1991
- Mersin 1. Ulusal Tiyatro Karşılaşması En İyi Rejisör Ödülü: G. Dilmen Deli Dumrul / TÜRKİYE 1991
- Mersin 1. Ulusal Tiyatro Karşılaşması En İyi Oyun Ödülü: G. Dilmen Deli Dumrul / TÜRKİYE 1991
- Eleştirmenler Birliği En İyi Oyun Ödülü: G. Dilmen Deli Dumrul / TÜRKİYE 1991
- Sanat Kurumu En İyi Oyun Ödülü: G. Dilmen Deli Dumrul / TÜRKİYE 1991
- Nevruz Uluslararası Tiyatro Şenliği Onur Ödülü: G. Dilmen Deli Dumrul / TÜRKMENİSTAN 1993
- Tobav Opera-Bale Ödülleri En Başarılı Yönetmen Ödülü: W.A. Mozart Don Giovanni / TÜRKİYE 1993
- Sanat Kurumu Seçici Kurul Özel Ödülü: W.A. Mozart Don Giovanni / TÜRKİYE 1993
- İsmet Küntay En İyi Yönetmen Ödülü: Aziz Nesin-Yücel Erten Azizname’95 / TÜRKİYE 1996
- Büyük Behzat Tiyatro Emek Ödülü: Bertolt Brecht Kafkas Tebeşir Dairesi / TÜRKİYE 1997/1998
- Avni Dilligil Jüri Özel Ödülü: Bertolt Brecht Kafkas Tebeşir Dairesi / TÜRKİYE 1997/1998
- Sanat Kurumu En İyi Yönetmen Ödülü: Elisabeth Hauptmann & Bertolt Brecht Mutlu Son / TÜRKİYE 1999
- Afife Jale En Başarılı Yönetmen Ödülü: Nazım Hikmet Ferhad ile Şirin / TÜRKİYE 1999
- İsmet Küntay En İyi Yönetmen Ödülü: Nazım Hikmet Ferhad ile Şirin / TÜRKİYE 1999
- Tiyatronline Seyirci Ödülleri / En İyi Oyun Ödülü: Bertolt Brecht Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı TÜRKİYE 2000
- Ulusal Tiyatro Festivali / En Başarılı Oyun Ödülü: S. Mrozek / Yücel Erten Sınırdaki Ev MAKEDONYA 2003
- Stobi Uluslararası Antik Oyunlar Festivali / En Başarılı Oyun Ödülü: Aristofanes / Yücel Erten Barış MAKEDONYA 2003
- Sanat Kurumu En İyi Yönetmen Ödülü: M. Lengyel/J. Mendell Yaşamak Mı Yoksa Ölmek Mi / TÜRKİYE 2007
- Homo Ludens Uluslararası Tiyatro Festivali Grand Prix: G. Dilmen Deli Dumrul / UKRAYNA 2008
- Savaş Dinçel Yılın En İyi Oyun Yönetmeni / TÜRKİYE 2010
- Sadri Alışık En İyi Yönetmen Ödülü: Masteroff / Ebb / Cander Cabaret / TÜRKİYE 2010
- 75. Yıl Cüneyt Gökçer Tiyatro Ödülleri / Reji Ödülü: TÜRKİYE 2011
- OYÇED Sürekli Başarı Ödülü: G. Dilmen Ben Anadolu / TÜRKİYE 2011
- Lions DT Ödülleri / En İyi Yönetmen Ödülü: B. Brecht Sezuan’ın İyi İnsanı / TÜRKİYE 2012
- Direklerarası Seyirci Ödülleri / En İyi Yönetmen Ödülü: B. Brecht Sezuan’ın İyi İnsanı / TÜRKİYE 2012
- Andante Dergisi Donizetti Ödülleri / En İyi Opera Rejisörü F. Tüzün – G.Dilmen Midas’ın Kulakları / TÜRKİYE 2013
- 7. Türkiye Tiyatro Buluşması Dikili Onur Ödülü / TÜRKİYE 2013
Yapıtları
Oyunları
- Kadınlar Devleti
- Cumhuriyet Yolu
- Suikast
Uyarlamaları
- Troyalı Kadınlar, Euripides
- Barış, Aristofanes
- Azizname, Aziz Nesin
- Ne Dersin Azizim?, Aziz Nesin
- Selamün Kavlen Karakolu, Aziz Nesin
- 7000 Yıllık Uçan Halıya Ters Binen Hırcar, Ahmet Say
Kitapları
- Azizname’95, 2007, Mitos Boyut Yayınları,
- Devletin Tiyatrosu Olmaz! (Mı?) (Dialoglar), 1. Baskı: 2000, 2. Baskı: 2013,
Almanca’ya çevirileri
- Midas’ın Kulakları (Die Ohren des König Midas), Güngör Dilmen, Almanca ilk oynanışı: 1994, WupperTheater, Wuppertal
- Çıkmaz Sokak (Die Sackgasse), Tuncer Cücenoğlu Almanca ilk oynanışı: 1994, Kleine Bühne, Hamburg
- Lodos (Der Südwind), Bayazıt Gülercan
- Akrep (Der Skorpion), Eşber Yağmurdereli
- Dobrinja’da Düğün (Hochzeit in Dobrinja), Nesrin Kazankaya
- Küçük Nasrettin 1 (Der kleine Nasrettin 1), Serpil Akıllıoğlu, 1981, Buntbuch-verlag GmbH, Hamburg
- Küçük Nasrettin 2 (Der kleine Nasrettin 2), Serpil Akıllıoğlu, 1982, Buntbuch-verlag GmbH, Hamburg
Türkçe’ye çevirileri
- Troyalı Kadınlar – Die Troerinnen, Euripides
- Barış – Der Frieden, Aristophanes,
- Üç Kuruşluk Opera – Die Dreigroschenoper, Bertolt Brecht
- Schweyk İkinci Dünya Savaşında – Schweyk im zweiten Weltkrieg, Bertolt Brecht
- Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı – Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui, Bertolt Brecht
- Mutlu Son – Happy End, Dorothy Lane (B.B.)- Kurt Weil
- Uyarca – Der Mitmacher, Friedrich Dürrenmatt
- Katharina Blum’un Çiğnenen Onuru – Die verlorene Ehre der Katharina Blum, Heinrich Böll-M.v.Trotta
- Açık Denizde – Auf hoher See, Slawomir Mrozek
- Kıyım – Die Schlacht, Heiner Müller
- İsli Sisli Pis Puslu – Dicke Luft, Volker Ludwig
- Soytarılar Okulu – Waechter Schule der Clowns, Karl Friedrich
- Soytarılar Gezide – Ausflug mit Clowns, K. F. Waechter-Ken Campbell
- Güneş Çocuklar – Sunshine Boys, Neil Simon
- Ada – Die Insel, Athol Fugard
- Kamuoyu – Die öffentliche Meinung, Aurel Baranga
- Savaş İkinci Perdede Çıkacak – Der Krieg bricht im zweiten Akt aus, Oldrich Danek
- Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü – Zufaelliger Tod eines Anarchisten, Dario Fo
- Acele Shakespeare Aranıyor – Shakespeare dringend gesucht, Heinar Kipphardt
- Yaşamak Mı Yoksa Ölmek Mi – Sein oder Nichtsein, M. Lengyel-J. Mendell
- Antiloplar – Antilopen, Henning Mankell
- Don Quijote’nin Maceralarının Dostları Tarafından Temsili – Die Abenteuer Don Quijotes, gespielt von seinen Freunden, Hans Ostarek
- Altı Haftada Altı Dans Dersi – Six Dance Lessons in Six Weeks, Richard Alfieri
- Josef Bieder’in Yıldızının Parladığı An – Die Sternstunde des Josef Bieder, Eberhad Streul
- Üç Jokerli Konken – Romme zu Dritt, Petra Blume
- Ot – The Kraut, Dirk Heidicke
- Kalpak – Kalpak, Vera Kissel
- Orkestra – Das Orchester, Jean Anouilh
- Burada ve Şimdi – Hier und Jetzt, Roland Schimmelpfennig
- Erkek Erkeğe – Jacke wie Hose, Manfred Karge
- Shakespeare Zorda – Shakespeare in Trouble, Chris Alexander-Hille Darjes
- Bay Brecht ve Kadınları – Herr Brecht und Seine Frauen, Enel Melberg
- Size Özel Hamlet – Hamlet for you, Sebastian Seidel
- Funda Çiçekleri 44 – Schneeheide 44, Edzard Schoppmann
Yönettiği oyunlar
- 1973 Picnic im Felde, Fernando Arrabal, Folkwanghochschule Institut Schauspiel Almanya
- 1974 Die Frauenvolksversammlung, Aristophanes, Folkwanghochschule Institut Schauspiel Almanya
- 1975 Duruşma, Franz Kafka, Ankara Devlet Konservatuvarı
- 1976 Parkta Bir Sonbahar Günüydü, Recep Bilginer, Ankara Devlet Tiyatrosu
- 1979 Açık Denizde, Slawomir Mrozek, Ankara DT (Sergilenmedi)
- 1979 Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı, Bertolt Brecht, Ankara DT
- 1982 Barış, Aristofanes/Yücel Erten, Ankara Sanatevi
- 1983 Ak Tanrılar, Güngör Dilmen, Ankara DT
- 1984 Amadeus, Peter Shaffer, İstanbul Devlet Tiyatrosu
- 1984 Ben Anadolu, Güngör Dilmen, Kent Oyuncuları
- 1984 Keşanlı Ali Destanı, Haldun Taner/Yalçın Tura, Ankara DT
- 1985 Kızılderililer, Arthur Kopitt, İstanbul DT
- 1985 Hırçın Kız, Shakespeare, Ankara DT
- 1986 Martı, Anton Çehov, İstanbul DT
- 1986 Katharina Blum’un Çiğnenen Onuru, Heinrich Böll-M.v.Trotta, İstanbul BBŞT
- 1987 Büyü, Eduardo de Filippo, Ankara DT
- 1987 Sanatçının Ölümü, Yılmaz Onay, Tobav Oyuncuları
- 1988 Midasın Kulakları, Güngör Dilmen, Lefkoşa KKTC
- 1988 Troyalı Kadınlar, Euripides, Ankara DT
- 1988 Üç Kuruşluk Opera, Bertolt Brecht, İstanbul DT
- 1989 Kafkas Tebeşir Dairesi, Bertolt Brecht, Halklar Tiyatrosu Makedonya
- 1989 Cumhuriyet Kızı, Memet Baydur, Ankara DT
- 1989 Aşkın Sarp Kıyıları, Herbert Meier, Tiyatro Anadolu
- 1990 Bir Şehnaz Oyun (Gözeller be Mırşepler), Turgut Özakman, Yeş Guardia Özbekistan
- 1990 Ada, Athol Fugard, Yugoslavya
- 1990 Deli Dumrul, Güngör Dilmen, Ankara DT
- 1991 Kan Kardeşleri, Willy Russell, Tiyatro Stüdyosu
- 1991 Bahar Noktası, W.Shakespeare/Can Yücel, Adana Devlet Tiyatrosu
- 1992 Don Giovanni, Wolfgang Amadeus Mozart, Ankara Devlet Operası
- 1993 Bahar Noktası, W.Shakespeare/Can Yücel, Ankara DT
- 1994 Barış, Aristophanes/Yücel Erten, Antalya DT
- 1995 Azizname’95, Aziz Nesin/Yücel Erten, Tiyatrom Almanya
- 1995 Azizname’95, Aziz Nesin/Yücel Erten, Ankara DT
- 1996 Sihirli Flüt, W. Amadeus Mozart, İzmir Devlet Operası
- 1997 Don Giovanni, W. Amadeus Mozart, Mersin Devlet Operası
- 1997 Kafkas Tebeşir Dairesi, Bertolt Brecht, İstanbul BBŞT
- 1998 Mutlu Son, E. Hauptmann-B. Brecht, Ankara DT
- 1999 Ferhad ile Şirin, Nazım Hikmet, İstanbul DT
- 1999 Barış, Aristofanes/Yücel Erten, İzmir DT
- 1999 Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı, Bertolt Brecht, İstanbul DT
- 2000 Ferxad i Şirin, Nazım Hikmet, Dramski Teatar Makedonya
- 2001 Schweyk II. Dünya Savaşında, Bertolt Brecht, İstanbul BBŞT
- 2001 Bir Şehnaz Oyun, Turgut Özakman, İzmit BBŞT
- 2002 Kadınlar Devleti, Yücel Erten, AYSA Prodüksiyon Tiyatrosu
- 2002 Bahar Noktası, W. Shakespeare/Can Yücel, İzmit BBŞT
- 2002 Sınırdaki Ev, Slawomir Mrozek/Yücel Erten, Halklar Tiyatrosu Makedonya
- 2003 III.Richard, W. Shakespeare, İstanbul BBŞT
- 2003 Barış, Aristophanes/Yücel Erten, İzmit BBŞT * 2003 Azizname, Aziz Nesin/Yücel Erten, İzmit BBŞT
- 2004 Delioğlan, Turgut Özakman/Muammer Sun, İzmir Devlet Operası
- 2004 Komedi Sanatı, Eduardo de Filippo, İzmit BBŞT (Sergilenmedi)
- 2005 Azizname, Aziz Nesin/Yücel Erten, Üsküp Türk Tiyatrosu Makedonya
- 2005 Özgürlük Oyunu, Adem Atar, Üsküp Türk Tiyatrosu Makedonya
- 2006 Keşanlı Ali Destanı, Haldun Taner/Yalçın Tura, İstanbul BBŞT
- 2006 Yaşamak mı Yoksa Ölmek mi, Melchior Lengyel/Jan Mendell, Ankara DT
- 2007 Savaş İkinci Perdede Çıkacak, Oldrich Danek, İstanbul DT
- 2007 Deli Dumrul, Güngör Dilmen, Trabzon DT
- 2008 Azizname, Aziz Nesin/Yücel Erten, İzmit Dafne Sanat Merkezi
- 2009 Ne Dersin Azizim?, Aziz Nesin/Yücel Erten, İstanbul DT
- 2009 Cabaret, Masteroff/Kander/Ebb, İstanbul BBŞT
- 2009 Kadınlar Devleti, Yücel Erten, Üsküp Türk Tiyatrosu Makedonya
- 2009 Bahar Noktası, W. Shakespeare /Can Yücel, Eskişehir BBŞT
- 2010 Orkestra, Jean Anouilh, Bilkent Üniversitesi Tiyatro Bölümü
- 2011 Barış, Aristophanes/Yücel Erten, Ankara Devlet Tiyatrosu
- 2012 Sezuanın İyi İnsanı, Bertolt Brecht/Paul Dessau, İstanbul DT
- 2012 Midas’ın Kulakları, Ferit Tüzün/ G. Dilmen, İstanbul Devlet Opera ve Balesi
- 2012 Selamün Kavlen Karakolu, Aziz Nesin / Yücel Erten, AST
- 2014 7000 Yıllık Uçan Halıya Ters Binen Hırcar, Ahmet Say / Fazıl Say / Yücel Erten, Tiyatro Kumpanyası
- 2014 Deli Dumrul – Dumrul Szalony, Güngör Dilmen, Teatr Rozrywki Polonya
Filmografisi
- Yorgun Savaşçı, Dizi TRT, 1979, Halit Refiğ
- Kurtuluş, Dizi TRT, 1996, Ziya Öztan
- Cumhuriyet, Film TRT, 1998, Ziya Öztan
- Salkım Hanımın Taneleri (film)|Salkım Hanımın Taneleri, Film, 1999, Tomris Giritlioğlu
- Sana Bayılıyorum, Dizi Show TV, 2002, Aram Gülyüz-İlyas İlbey
- Körfez Ateşi, ATV, 2005, Şafak Bakkalbaşıoğlu
- İlk Aşk, 2006, Nihat Durak
- Yemin, Dizi Fox TV, 2007 – 08 Sadullah Celen
- Garp, Film, 2008, Emre Mirza
- Elveda Rumeli, Dizi ATV, 2009, Serdar Akar
- Kavşak, Film, 2010, Selim Demirdelen
- Bitmeyen Şarkı, Dizi ATV, 2010, Sadullah Celen–Yasemin Türkmenli
- Tozlu Yollar, Dizi ATV, 2013, Özer Kızıltan – Kudret Sabancı
- Karadayı, Dizi ATV, 2013, Uluç Bayraktar – Cem Karcı
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi