EDEBALİ ( ? – 1325) Türk ahî şeyhi. Osmanlı Devleti’nin kuruluşu sırasında önemli hizmetleri olmuştur.
Karaman’da doğdu, Bilecik’te öldü. Şeyh Edebalı’nm yaşamıyla ilgili bilgiler söylencelere dayanır. Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’nin kayınbabası olarak bilinir.
Öğrenimine Karaman’da başladı. Sonra Şam’a gitti. Orada Hadis, tefsir, fıkıh okuduktan sonra Anadolu’ya döndü. Osman Gazi Söğüt ve yöresinde bulunduğu sırada Edebalı Eşkişehir ile Söğüt arasında Itburnu’nda yaşıyordu.
Aşıkpaşazâde’nin Tevarih-i Ali-i Osman’ın da bildirdiğine göre: “Osman Gazi, Edabalı’nm evine konuk olur. Bir gece düşünde şeyhin koynundan bir ay doğarak Osman Gazi’nin göğsüne girer ve göbeğinden bir ağaç biçiminde çıkar. Dallarının gölgesiyle bütün dünyayı örter. Edebalı bu düşü yorumlayarak, Osman’ın soyunun dünyaya egemen olacağını söyledikten sonra kızı Malhun’u (Mal Hatun) Osman’a verir. Bu evlilikten Orhan Bey doğar”.
Osman Gazi Bilecik’i aldıktan sonra buranın vergi gelirini Edebalı’ya vermiştir. Düş yorumunda ünlü olan şeyhin 125 yıl yaşadığı söylenir. Eskişehir’ de adına yapılmış bir makam türbesi vardır.
Edebalı ile ilgili bilgiler veren bir başka kaynak olan Oruç Bey Tarihi’nde ise, düşü görenin Osman Gazi’nin babası Ertuğrul, Edebalı’nm kızının adının da Rabia olduğu belirtilir. Öte yandan Orhan Gazi’ nin elde bulunan 1324 tarihli vakfiyesine göre de Malhun, Edebalı’nın kızı olmayıp Ömer Bey adında birinin kızıdır.
Edebalı, oğlu Şeyh Mahmud, şeyhin öğrencisi ve damadı Dursun Fakih, Ahî Şemseddin, oğlu Ahî Haşan daha sonra yine Ahîler’den Cendereli Kara Halil, Osman Bey’in temelini attığı Osmanlı Beyliği’ nin kurulmasında önemli hizmetler görmüşlerdir.
• KAYNAKLAR: Aşıkpaşazâde, Tevarih-i Ali-i Osman, 1914; Oruç Bey, Tarih, 1972; İ.H.Uzunçarşılı, “Gazi Orhan Bey Vakfiyesi”, Belleten, (19), 1941.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi