Bilişim Etiği Nedir, İlkeleri, Örnekleri, Tanımı, Hakkında Bilgi

Bilişim etiği, bilgisayarlar, internet, dijital teknolojiler ve bilgi sistemlerinin kullanımıyla ilgili ahlaki ve etik konuları inceleyen bir alanı ifade eder. Bu kavram, bilişim teknolojilerinin hızla gelişmesiyle birlikte ortaya çıkmış ve önem kazanmıştır. Bilişim etiği, bilişim teknolojilerinin kullanımıyla ilgili karar verme süreçlerinde etik değerleri, sorumlulukları ve sonuçları vurgular.

Bilişim etiği geniş bir konu yelpazesini kapsar, bu da bilişim teknolojilerinin kullanımıyla ilgili farklı etik sorunları içerir. Örnekler arasında kişisel gizlilik, veri güvenliği, bilgiye erişim, siber güvenlik, telif hakları, bilgiye erişim ve eşitlik gibi konular yer alabilir.

Bilişim etiği, teknoloji geliştiricileri, kullanıcılar, karar vericiler ve toplumun diğer kesimleri için önemlidir. Bu alandaki etik prensiplerin ve standartların benimsenmesi, bilişim teknolojilerinin daha adil, güvenilir ve toplumsal açıdan sorumlu bir şekilde kullanılmasına yardımcı olur.

Bilişim Etiği, bilgi işlem profesyonellerinin mesleki ve sosyal davranışlara ilişkin karar vermeleri ile ilgili pratik felsefenin bir parçasıdır. Gürcistan Güney Üniversitesi Matematik ve Bilgisayar Bölümü Öğretim Üyesi Margaret Anne Pierce, bilgisayar teknolojisi ve kullanımı ile ilgili etik kararları üç temel etkene ayırmıştır:

 

    Bireyin kendi kişisel kodu.
     İş yerinde bulunan herhangi bir gayri resmi etik davranış kodu.
     Etik kurallara maruz kalma.

Bilişim etiği alanında Luciano Floridi ve Michael Davis önemli isimlerdir. Bilişim etiği konusunda hackerlık, dosya paylaşımı, internetin demokratik olup olmaması, lisanslar sıklıkla tartışılan konulardır.

Computer Ethics Institute (Bilgisayar Etik Enstitüsü) tarafından geliştirilen ve bilgisayar kullanım etik ilkelerinin temelini oluşturan 10 ilke;

    Bilgisayar başka insanlara zarar vermek için kullanılamaz.
    Başka insanların bilgisayar çalışmaları karıştırılamaz.
    Bilgisayar ortamında başka insanların dosyaları karıştırılamaz .
    Bilgisayar hırsızlık yapmak için kullanılamaz.
    Bilgisayar yalan bilgiyi yaymak için kullanılamaz.
    Bedeli ödenmeyen yazılım kopyalanamaz ve kullanılamaz.
    Başka insanların bilgisayar kaynakları izin almadan kullanılamaz.
    Başka insanların entelektüel bilgileri başkasına mal edilemez.
    Kişi yazdığı programın sosyal hayata etkilerini dikkate almalıdır.
    Kişi, bilgisayarı, diğer insanları dikkate alarak ve saygı göstererek kullanmalıdır.

Bilişim etiği örnekleri

Bilişim etiği, bilgi teknolojilerinin (bilişim) kullanımıyla ilgili doğru, adil, güvenilir ve sorumlu davranma ilkelerini içeren bir alandır. İşte bilişim etiğiyle ilgili bazı örnekler:

Kişisel Gizliliğin Korunması: Bilişim etiği, kişisel verilerin toplanması, saklanması ve kullanılmasıyla ilgili etik kuralları içerir. Örneğin, bir şirketin müşteri bilgilerini toplarken, bu bilgilerin gizliliğini koruması ve müşterilerin izni olmadan bu bilgileri paylaşmaması beklenir.

Bilişim Güvenliği: Bilgisayar sistemlerinin ve dijital verilerin güvenliği önemlidir. Bilişim etiği, kötü amaçlı yazılımların (virüsler, truva atları vb.) yayılmasını önlemeyi, ağların güvenliğini sağlamayı ve bilgisayar korsanlığını engellemeyi içerir.

Telif Hakkı ve Fikri Mülkiyet Hakları: Bilişim etiği, yazılım, içerik ve diğer dijital varlıkların telif haklarını ve fikri mülkiyet haklarını korur. Örneğin, bir kişinin yazılımını izinsiz kopyalamak veya dağıtmak etik dışıdır.

Erişilebilirlik: Bilişim etiği, bilgisayar sistemlerinin ve dijital içeriğin herkes için erişilebilir olmasını teşvik eder. Örneğin, web sitelerinin engelliler için erişilebilir olmasını sağlamak etik bir gerekliliktir.

Sosyal Medya Kullanımı: Bilişim etiği, sosyal medyanın etik kullanımını içerir. Örneğin, sosyal medyada başkalarına zarar vermek veya yanıltıcı bilgiler yaymak etik dışıdır.

Algoritma ve Yapay Zeka Etik İlkeleri: Bilişim etiği, yapay zeka ve algoritmaların adil, şeffaf ve insanları ayrımcılıktan koruyacak şekilde geliştirilmesini teşvik eder. Örneğin, algoritmaların toplumsal ön yargılara dayalı olabileceği ve bu nedenle dikkatli bir şekilde tasarlanması gerektiği belirtilir.

Bilişim Etiği İnternet gizliliği

Gizlilik, internetin günlük yaşamın birçok yönünün bir parçası haline gelmesinden sonra ortaya çıkan en önemli konulardan biridir. İnternet kullanıcıları, potansiyel olarak gizlilik istilalarına hazırlandıklarını fark etmeden servislere kaydolmak veya kaydolmak için kişisel bilgileri elden geçirir.

Gizlilik endişeleri ile ilgili bir diğer örnek de Google’ı ilgilendiren aramaları izlemektir. Google’ın aramaları takip etmesini ve böylece reklamların arama ölçütlerinizle eşleşmesine ve dolayısıyla kullanıcıları ürün olarak kullanmaya başlamasına olanak tanıyan arama sırasında bir özellik bulunur. Çevrimiçi bir hizmet için para ödemiyorsanız, tüketici olmak yerine ürününüz olabilir.

Mahremiyetin ne anlama geldiği ve hala ihtiyaç duyulması konusunda devam eden bir tartışma var. Sosyal paylaşım sitelerinin artmasıyla gittikçe daha fazla insan, özel bilgilerinin herkes tarafından paylaşılmasına izin veriyor. Yüzeyde, bunlar bir sosyal paylaşım sitesinde kendileri hakkında özel bilgiler listeleyen biri olarak görülüyor olabilir, ancak yüzeyin altında, bilgi paylaşan olabilecek site (bireysel değil). Bu, Opt-In ve Opt-Out durumlarının fikri. Bir Opt-In veya Opt-Out politikası olup olmadığını belirten birçok gizlilik bildirgesi bulunmaktadır. Tipik olarak bir Opt-In gizlilik politikası, bireyin bilgilerin paylaşılmasını isteyip istemediklerini belirten şirkete gizlilik politikası çıkarmalarını söylemesi gerektiği anlamına gelir. Devre dışı bırakma, bireysel olarak şirketi bilgilendirmeye devam etmedikçe, bilgilerin paylaşılacağı anlamına gelir.

Bilişim Etiği Sorunları tanımlama
Etik sorunları ortaya çıktıkça belirleme ve bunlarla nasıl başa çıkılacağını tanımlama, geleneksel olarak sorunludur. Etik sorunlarla ilgili sorunları çözmede Michael Davis benzersiz bir problem çözme yöntemi önerdi. Davis’in modelinde, ahlaki problem belirtilir, gerçekler kontrol edilir ve problemle ilgili faktörleri göz önüne alarak bir seçenekler listesi oluşturulur. Gerçekleşen eylem belirli etik standartlardan etkilenmiştir.