Libertaryenizm, bireysel özgürlük ve sınırlı devlet müdahalesi prensiplerine dayanan bir siyasi felsefe ve ekonomik doktrindir. Bu yaklaşım, bireylerin özgürlüklerini ve mülkiyet haklarını mümkün olan en geniş ölçüde koruma amacını taşır. Libertaryenler, devlet müdahalesinin bireylerin özgürlüğünü kısıtladığına inanırlar ve devletin rolünü mümkün olduğunca sınırlamaya, hatta tamamen ortadan kaldırmaya yönelik bir perspektife sahiptirler.
Libertaryenizm, genellikle serbest piyasa ekonomisinin destekçisi olarak bilinir. Devletin ekonomik faaliyetlere müdahalesini en aza indirmeyi savunarak, serbest piyasa koşullarının bireylerin özgürlüklerini en iyi şekilde koruyacağına inanırlar. Bu bağlamda, serbest girişim, özel mülkiyet hakları ve ticaret özgürlüğü gibi konular libertaryen düşüncenin temel unsurları arasında yer alır.
Libertaryenler, bireylerin kendi hayatları üzerinde kontrol sahibi olmalarını, kendi kararlarını almalarını ve özgürce ticaret yapmalarını savunurlar. Ancak, bu yaklaşımın sınırları konusunda farklı görüşler bulunabilir; örneğin, bazı libertaryenler toplumsal düzenin korunması ve hukukun uygulanması gibi belirli temel görevleri yerine getirmek için bir devletin varlığını kabul edebilir, ancak bu görevler mümkün olduğunca sınırlı olmalıdır.
Libertaryenizm, birey özgürlüğünü merkeze koyan bir felsefi yaklaşım olarak öne çıkar, ancak bu kapsam içinde birçok alt akım ve varyasyon bulunabilir.
Etimoloji
"Libertaryen" kelimesi, "liberty" (özgürlük) kelimesinden türetilmiştir. "Liberty" kelimesi, Latincede "libertas" kökünden gelir ve "özgürlük, bağımsızlık" anlamına gelir. "Liberty" kelimesi, İngilizce'de de aynı anlamı taşır. "Libertarianism" terimi, bu özgürlük odaklı felsefi yaklaşımı ifade etmek üzere kullanılır.
Libertaryenizm, özgürlük ilkesini vurgulayan bir siyasi felsefe olduğu için, isminin etimolojisi bu ilkeye dayanmaktadır. Bu düşünce sistemi, bireylerin özgürlüklerini en geniş anlamda savunurken, devlet müdahalesini mümkün olduğunca sınırlamayı hedefler. Bu kavramın temeli, bireylerin doğuştan gelen haklarına ve özgürlüklerine vurgu yaparak, onları koruma amacına dayanır.
Klasik liberalizmin sınırlı bir türevi biçiminde tanımlanabilen modern liberteryenizm, liberalizmin yirminci yüzyılda geçirmiş olduğu anlam değişikliklerinden dolayı ‘sol’ düşünceleri savunanlara ABD’de “liberal” denilmeye başlanmasından beri klasik liberal geleneğin takipçisi olanların kendilerini ve düşüncelerini ‘liberaller’den ayırma amacıyla liberteryen kelimesini kullanmasıyla ortaya çıkar. Bu yeniden canlanma, serbest piyasa liberteryenizminin düşünce kuruluşları ve siyasi partilerin aracılığı ile Kuzey Amerika dışında yayılmasıyla sonuçlanır.
Liberteryen Hareket
Libertarian Hareket, genellikle özgürlük ve sınırlı devlet müdahalesi prensiplerine dayanan bir siyasi ve sosyal harekettir. Bu hareket, birey özgürlüğünün korunması, özel mülkiyet hakları ve serbest piyasa ekonomisinin teşvik edilmesi gibi temel ilkeler etrafında şekillenir. Libertaryenler, devletin bireylerin yaşamlarına müdahalesini en aza indirme veya tamamen kaldırma konusunda birleşirler.
Libertaryen hareket, geniş bir yelpazede fikir birliği oluşturan birçok alt akıma sahiptir. Ancak, bu akımların genelde birey özgürlüğü, sınırlı devlet, özel mülkiyet hakları ve serbest piyasa ekonomisi gibi temel prensipleri paylaştığı görülür. Hareket, politik, ekonomik ve sosyal alanda çeşitli konularda etkili olabilir ve farklı ülkelerde farklı şekillerde temsil edilebilir.
Libertaryenizm, özellikle ABD'de güçlü bir siyasi hareket olarak bilinir. Bu ülkede, Libertaryen Parti gibi siyasi partiler, libertaryen düşünceyi temsil etmeye çalışır. Ayrıca, bağımsız düşünce kuruluşları, medya figürleri ve aktivist gruplar da bu hareketin parçası olarak faaliyet gösterir.
Ancak, libertaryenizm dünya genelinde de farklı ülkelerde destek bulabilir. Bu hareket, birey özgürlüğünü savunan bir perspektiften etkilenen birçok insan ve grup tarafından benimsenmiştir. Libertaryen hareketin ana hedefi, bireylerin özgürlüklerini korumak ve devlet müdahalesini minimumda tutmak yönünde politik ve toplumsal değişiklikler teşvik etmektir.