Gladyatör (Latince: gladiator: kılıç ustası silahşör, gladius: kılıç), Eski Roma\’da genellikle savaş esirleri ve kölelerden oluşturulan, Romalı insanları eğlendirmek, Roma halkını askerliğe, dövüşlere ve olası savaşlara hazırlamak amacı ile halkın seyirciliği refakatinde birbirleri veya vahşi hayvanlarla dövüşmek zorunda bırakılan insanlardır.
Gladyatör oyunları yaklaşık bin yıl sürdü ve MÖ 1. yüzyıl ile MS 2. yüzyıl arasında zirveye ulaştı. Oyunlar, sonunda 5. yüzyılın başında, 380\’da Roma İmparatorluğu devlet kilisesi olarak Hıristiyanlığın benimsenmesinden sonra geriledi, ancak canavar avı (Venedik\’ler) 6. yüzyıla kadar sürdü.
Gladyatörlerin her biri farklı silahlara sahiptir. Hemen her gladyatör elinde bir kılıç veya mızrak, başında ağır metalden siperli miğferle ve üstü çıplak olarak dövüşürdü. Altta bir kasık örttüğü ve onu tutan bir kemer bulunurdu. Arenanın kumlu zemininde ayakkabı ya da sandalet giyilmez, ayak bileklerini destekleyici kısa tozluk kullanılırdı.
Profesyonel gladyatörler, öldürücü dövüş gösterileri sunarlar. Düzenli sıralar halinde yürüyerek Yaşam Kapısı\’ndan geçip arenaya girerler ve şu geleneksel sözlerle imparatorluk podyumuna seslenirler: \”Ave Caesar! Morituri Salutamus\” (\”Selam Ceasar! Ölmek üzere olanlar seni selamlarlar\”). Ağ ve üç dişli mızrakla donanmış Rhetariler, kılıç ve kalkanla ağır silahlanmış Seuctorelerle karşılaşır. Bazen tutsaklar veya egzotik barbarlar takımına karşı bu iki grup güçlerini birleştirir. Karşılaşmada kaybedenlerin cesetleri, et çengelleriyle sürüklenerek Ölüm Kapısı\’ndan dışarı atılır. Bir gladyatör yaralanırsa, imparator veya oyunlara başkanlık eden bir başkası, \”başparmak yukarı\” veya \”başparmak aşağı\” işaretiyle cezanın tecil edilmesine veya öldürülmesine karar verir.
Gladyatör ticareti, imparatorluk çapında yapıldı ve resmi denetime tabi tutuldu. Roma\’nın askeri başarısı, Devlet kapsamında veya amfitiyatrolarda ve açık pazarda satılık olarak yeniden dağıtılan bir askeri tutsak kaynağı üretti.