IQ (Intelligence quotient) insan zekasını değerlendirmek için tasarlanmış birkaç standart testten elde edilen toplam bir puandır. \”IQ\” kısaltması, 1912\’de yayınlanan bir kitapta savunduğu Breslau Üniversitesi\’ndeki istihbarat testleri için puanlama metodu terimi olan Almanca terimi Intelligenzquotient için psikolog William Stern tarafından hazırlandı. Tarihsel olarak IQ, bir kişinin kronolojik yaşına göre bir zeka testi uygulayarak elde edilen bir kişinin zihinsel yaş skoruna bölünerek elde edilen ve hem yıllar hem aylar cinsinden ifade edilen puandır. Elde edilen kesir, IQ skoru elde etmek için 100 ile çarpılır. Mevcut IQ testleri geliştirildiğinde, normal örneklemin medyan ham skoru IQ 100 olarak tanımlanır ve her standart sapma (SD) yukarı veya aşağı olan skorlar, 15 IQ noktası daha büyük veya daha düşük olarak tarihsel olarak tnımlanır. Bu tanımla, nüfus skorlarının yaklaşık üçte ikisi IQ 85 ile IQ 115 arasındadır. Nüfusun yaklaşık yüzde 5\’i, 125\’in üstünde ve 75\’in altındaki yüzde 5 puan almaktadır.
IQ sonuçları ölümlülük, hastalıklılık, ailevi sosyal konum ve önemli unvanlarla ve ailesel IQ ile ilişkilendirilmiştir. Veraseti neredeyse yüzyıldır araştırılsa da, kalıtsallık miktarı ve kalıtsallığının tartışma konusu olup olmasında anlaşmazlıklar vardır. IQ sonuçları, eğitimsel başarının kâhini veya özel ihtiyaç olarak nüfustaki IQ değerlerini ve bunlarla diğer değişkenlerin ilişkisini inceleyen toplum bilimcileri tarafından ve iş veriminin ve gelirin kâhini olarak kullanılır.
20. yüzyılın başlarına kadar birçok halkın zekâ katsayısı, Flynn etkisi adı verilen bir fenomenle her on yılda üç sayı artacak şekilde yükseliyor. Bu sonuçlardaki değişmelerin gerçek hayattaki zihinsel yetenekleri veya yalnız geçmiş ve şimdiki zamandaki testlerin metodolojik sorunlarını mı yansıtıp yansıtmadığı tartışmalıdır.
IQ puanları eğitime yerleştirme, zihinsel özürlülüğün değerlendirilmesi ve iş başvurularının değerlendirilmesi için kullanılır. Öğrenciler standartlaştırılmış testler üzerindeki puanlarını arttırdıklarında bile bellek, dikkat ve hız gibi bilişsel yeteneklerini her zaman iyileştirmemektedirler. Araştırma bağlamlarında, iş performansının ve gelirin öngördürücüleri olarak incelenmiştir. Ayrıca popülasyonlarda psikometrik istihbarat dağılımlarını ve onunla diğer değişkenler arasındaki korelasyonları incelemek için kullanılırlar. Birçok popülasyon için IQ testlerindeki ham puanlar, 20. yüzyılın başlarından itibaren on yılda üç IQ noktasına ölçeklenen ortalama bir oranda yükseliyor; Flynn etkisi adı verilen bir fenomendir. Alt test puanlarındaki artışların farklı desenlerinin araştırılması da insan istihbaratına ilişkin güncel araştırmaları bilgilendirebilir.
IQ Düzeyleri
0-25 arası ağır gerilik
26-50 arası orta gerilik
51-75 arası hafif gerilik
76-90 arası sınır zekalı
91-110 arası normal zekalı
111-119 arası ileri zekalı
120-130 arası üstün zekalı
131-145 arası çok üstün zekalı
146 ve üzeri deha
Zeka testleri
Cattell Zeka Testi: Kültürden arınmıştır ve soruların belli bir zaman içerisinde cevaplanması istenir.
Alexander Pratik Zeka Testi: İlkokulu bitiren çocukların teknik becerilerinin belirlenmesi ve daha ileri sınıflara (özellikle sanat okullarına) yöneltmek için geliştirilmiştir. Testte tahta kutular, boyalı küpler verilerek çeşitli problemlerin çözümü istenir.
Porteus Labirent Testi: Zeka fonksiyonunun özel bir şekli ölçülür. Örneğin, temkinli davranmak, ileriyi görmek, çeşitli engellerden kendini korumak gibi. Bu test özellikle insanın günlük yaşamındaki davranışlarda gösterdiği beceriyi ölçer.
Binet-Terman Testi: Sözlü bir testtir. Okul, aile bilgisine ve kültürüne dayanır.
WISC-r Zeka Testi: Açılımı Welcher Intelligence Scale for Children olan, 6-16 yaş arasındaki çocuklara uygun olarak hazırlanmış, iki ana hat ve 12 alt testten oluşan, Türkiye\’de en yaygın olarak kullanılan ve günümüzün en geçerli IQ testidir.