Osmanlı İmparatorluğu‘nda reform dönemi 1828’de başlayıp 1908’e kadar devam eder.
18. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı İmparatorluğu, yabancı istilasına ve işgale karşı kendisini savunma zorluklarıyla karşı karşıya kaldı. Yabancı tehditlere yanıt olarak, imparatorluk imparatorluğun güvencesiz uluslararası konumuna rağmen, Osmanlı merkez devletini önemli derecede güçlendirmeyi başaran Tanzimat olarak bilinen muazzam bir iç reform süreci başlattı. On dokuzuncu yüzyıl boyunca, Osmanlı devleti, gittikçe daha güçlü ve akılcı hale geldi ve nüfusu üzerinde herhangi bir önceki döneme göre daha büyük bir etki derecesi uyguladı. İmparatorlukta reform ve modernleşme süreci, III. Selim döneminde (1789-1807) Nizam-ı Cedid\’in (Yeni Düzenin) ilan edilmesiyle başlamış ve Hatt- ı Şerif ve 1856\’da Hatt-ı Hümayun\’u geçirdi. 1908\’de yazılan bu dönemin sonunda Osmanlı ordusu bir dereceye kadar Batı Avrupa Orduları modeline göre modernize edildi ve profesyonelleşti. Bu dönemi Osmanlı İmparatorluğunun yenilgiye uğratılması ve dağılması izledi (1908-1922).
Osmanlı İmparatorluğu Modernizasyon 1828–1839
1808–1839: II. Mahmud
Alemdar Mustafa Paşa, Nizam-ı Cedit ordusunun yerine Sekban-ı Cedit Ordusu\’nu kurdu
II. Mahmut, Alemdar Mustafa Paşanın öldürülmesi üzerine Sekban-ı Cedit\’in yerine Eşkinci Ocağı kurdu
1826\’da Yeniçeri Ocağı\’nı kaldırarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye Ordusu kuruldu. Bu olayın adı Vakay-i Hayriye (Hayırlı Olay)\’dir
Yeni kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediye Ordusu tümen, tabur, bölük gibi birliklere ayrıldı
Ordunun reformu için Prusya\’dan subaylar getirildi. Avrupa\’ya subaylar gönderildi
1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı
1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı
Edirne Antlaşması (1829)
Tanzimat ve Tanzimat Fermanı (3 Kasım 1839)
Tanzimat fermanı\’nın amacı; Osmanlı uyruğunda bulunan bütün vatandaşlara eşit haklar vererek Avrupa Devletleri\’nin Osmanlıların içişlerine karışmasını önlemek, Azınlıklar ve Avrupa üzerinde olumlu bir etki yaparak Avrupalı Devletlerin desteğini sağlamak ve imparatorluğu yeniden toparlamaktı.
Avrupalı Devletlerin, Osmanlı İmparatorluğu\’ nun iç işlerine karışmasına engel olmak.
Mısır ve Boğazlar konusunda Avrupalı Devletlerin desteğini kazanmak.
Devleti ve toplumu demokratik bir yapıya kavuşturmak.
Azınlık isyanlarını önleme isteği.
Bu nedenlerden dolayı 3 Kasım 1839\’da Tanzimat Fermanı (Gülhane Hattı Hümayun) ilan edildi.
Müslüman ve Hıristiyan bütün halkın namus,ırz,can ve mal güvenliğinin sağlanması.
Askerliğin düzenli bir şekle sokulması.
Vergilerin düzenli bir yönteme göre belirlenmesi ve toplanması
Londra Konferansı (1840)
Mısır Valiliği, babadan oğula geçmek üzere Mehmet Ali Paşa\’ya verilecek, fakat hukuki yönden Osmanlı\’ya bağlı kalacak .
Mısır\’ da vergiler padişah adına toplanacak, dörtte biri İstanbul\’a gönderilecek.
Suriye, Adana ve Girit Osmanlı\’ya geri verilecek.
Bu anlaşmayla Mısır, iç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı\’ya bağlı imtiyazlı bir eyalet haline geldi.
Londra Konferansı (1841)
Hünkâr İskelesi Antlaşması\’nın süresi bitince Londra\’da bir konferans toplandı. Toplantıya İngiltere, Rusya, Fransa, Avusturya-Macaristan, Prusya ve Osmanlı Devleti katıldı. Londra\’da imzalanan Boğazlar Sözleşmesi\’ne göre;
Boğazlar Osmanlı Devleti\’nin olacak, ancak Osmanlı barış halindeyken boğazlar bütün savaş gemilerine kapatılacaktı.
Bu sözleşme ile boğazlar,devletlerarası bir statü kazandı.
Osmanlının boğazlar üzerindeki hükümranlık haklarına kısıtlama getirilmiştir.
Rusya boğazlar üzerindeki üstünlüğünü kaybederken, Fransa ve İngiltere Akdenizdeki güvenliklerini arttırmışlardır.
Islahat Fermanı (kısaca)(1856)
Paris Antlaşması görüşmeleri sürerken Islahat Fermanı ilan edilmişti (1856). Bu fermanla ilgili bir madde Paris Antlaşması\’nda da yer aldı. Islahat Fermanı kaynağını ve ortaya çıkış nedenini yabancı devletlerden almaktadır. Bu fermanın esasları Fransa\’nın ısrarı ile Avusturya, İngiltere ve Fransa tarafından belirlenmiştir. Osmanlı Devleti, Paris antlaşması şartlarını lehine çevirmek için bu fermanı ilan etmiştir.
Din ve mezhep hürriyeti sağlanarak azınlıklara okul, kilise ve hastane açma hakkı verilecek
Azınlık ve yabancılara küçük düşürücü sözler söylenmeyecek
Azınlıklar da bütün devlet memurluklarına girebilecek
Askerlik işleri yeniden düzenlenecek, azınlıklardan askerlik için bedel kabul edilecek
Vergi sistemi yeniden düzenlenecek. İltizam usulü kaldırılacak
Herkes inancına göre yemin edecek, karma mahkemeler kurulacak
1861–1876 Abdülaziz
Bu dönemde, Rusya\’nın Balkanlarda panslavizm idealini yaymaya başlamasıyla isyanlar başlamıştır. Sırp, Karadağ, Bosna-Hersek, Romen (Eflak ve Boğdan) ve Bulgar isyanları ortaya çıkarak \”Balkan Bunalımı\”na zemin hazırlandı ve Girit\’teki Rumlar ayaklanarak Yunanistan\’a bağlanmak istediler. Avrupalıların duruma müdahalesiyle Osmanlı Devleti Halepa Fermanı\’nı ilan etmiş ve Giritlilere vergi muafiyeti getirilmiştir. Mısır Hıdivi İsmail Paşa\’nın gayretleri ve Fransa\’nın desteğiyle 1869\’da Süveyş Kanalı açılmış, böylece coğrafi keşiflerle önemini yitiren Mısır ve Akdeniz yeniden canlanmıştır. Bu durum Avrupalı devletlerin Mısır\’a sahip olma arzunu artırmıştır.
Beylerbeyi ve Çırağan sarayları yapılmıştır. Avrupalı Devletler azınlıklarla ilgili ağır istek ve tehditlerden oluşan Berlin Memorandumu\’nu ilan ettiler. Avrupa\’da önemli gelişmeler görülmüş, İtalya(1870), ve Almanya(1871) siyasi birliklerini tamamlayarak siyasi güç olarak ortaya çıktılar.
Kırım Savaşı (Kısaca)(1853-1856)
Sebepleri;
Rusya\’nın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri
Kutsal Yerler Meselesi: Rusya İstanbul\’a bir elçi göndererek Ortodoks kilisesinin kutsal yerlerle ilgili isteklerinin onaylanmasını istemiş, Ancak bu isteği Osmanlı İmparatorluğu reddetmiştir.
Rusya\’nın 1848 İhtilallerinin Avrupa\’da meydana getirdiği karışıklıklardan yararlanmak istemesi
Bu sebeplerden dolayı savaş, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1853\’de başladı. Osmanlı donanması Sinop\’ta Ruslar tarafından yakıldı. 1854\’te İngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti\’nin yanında yer aldı. Sivastopol kalesi kuşatılarak alındı. Yenilen Rusya ile Paris Antlaşması imzalandı.(1856)
Kırım Savaşında İngiltere, Fransa, Sardunya ve Piyomento, Osmanlı Devleti\’nin yanında savaşa girdi. Avusturya ise Eflak ve Boğdan\’ı işgal ederek destek verdi. Osmanlı Devleti ilk dış borcu Kırım savaşı sırasında İngiltere\’den aldı.(1854) Osmanlı Devleti Paris anlaşması sırasında Avrupalı devletlerin tam desteğini kazanmak için azınlıklara geniş haklar tanıyan Islahat Fermanı\’nı ilan etti.