Sterilizasyon, belirli bir yerde bulunan tüm yaşam biçimlerini ve diğer biyolojik ajanları (mantar, bakteri, virüs, spor formları, prionlar, tek hücreli ökaryotik organizmalar, örneğin Plasmodium vb.) Ortadan kaldıran, yok eden, öldüren veya etkisiz hale getiren herhangi bir işlemi ifade eder. Sterilizasyon, bir ürünün içindeki ya da bir cismin üzerindeki bütün mikropları kesin bir şekilde öldürmek anlamına gelir. Bunun için de alkol, oksijenli su, merkürokrom gibi dezenfekte edici özelliği bulunan maddelerden yararlanılır.
Tıp ve Cerrahide Sterilizasyon
Genel olarak, vücudun aseptik bir parçasına giren (kan dolaşımı gibi veya cilde nüfuz eden) cerrahi aletler ve ilaçlar sterildir. Bu tür aletlere örnek olarak, neşter, hipodermik iğne ve yapay kalp atışı düzenleyicileri dahildir. Bu aynı zamanda parenteral farmasötik ürünlerin üretiminde de gereklidir.
Sıvı replasman tedavisi için enjekte edilebilir ilaçların ve intravenöz solüsyonların hazırlanması, sadece sterilite değil aynı zamanda ilk ürün sterilizasyonu sonrasında yabancı maddelerin girmesini önlemek için iyi tasarlanmış kaplar gerektirir.
Sağlık kuruluşlarında kullanılan çoğu tıbbi ve cerrahi cihazlar, buharlı sterilizasyona gidebilecek malzemeden yapılmıştır. Bununla birlikte, 1950 yılından bu yana, düşük sıcaklıkta sterilizasyona ihtiyaç duyan malzemelerden (örneğin plastikler) yapılmış tıbbi cihaz ve aletlerde bir artış olmuştur. Etilen oksit gazı, ısıya ve rutubete karşı duyarlı tıbbi cihazlar için 1950\’lerden beri kullanılmaktadır. Son 15 yılda, birkaç yeni, düşük sıcaklıkta sterilizasyon sistemi (örn., Hidrojen peroksit gaz plazması, perasetik asit daldırma, ozon) geliştirildi ve tıbbi cihazların sterilizasyonu için kullanılıyor. Buhar sterilizasyonu, en çok kullanılan ve en güvenilir olanıdır. Buharlı sterilizasyon toksik değildir, ucuzdur, hızla mikrop öldürücüdür, sporisidaldir ve kumaşları hızla ısıtır ve nüfuz eder.
Gıdalarda Sterilizasyon
Sterilizasyona yönelik ilk adımlardan biri, Nicolas Appert tarafından gerçekleştirildi. Nicolas Appert, sıcaklığın uygun bir süre zarfında tamamen uygulanmasının gıdaların ve çeşitli sıvıların çürümesini yavaşlattığını ve onları normalden daha uzun süre emniyetli bir şekilde tüketildiğini keşfetti. Gıdaların konserve edilmesi aynı ilkenin bir uzantısıdır ve gıda kaynaklı hastalıkları (\”gıda zehirlenmesi\”) azaltmaya yardımcı olmuştur. Gıdaların sterilize edilmesinin diğer yöntemleri arasında gıda ışınlaması ve yüksek basınç (pascalizasyon) bulunmaktadır.
Uzay Aracı ve Sterilizasyon
Güneş Sistemi organlarının Dünya üzerindeki biyolojik materyalden bulaşmasını korumak için sıkı uluslararası kurallar vardır. Standartlar hem misyonun türüne, hem de varış yerine göre değişir; yaşanabilir bir gezegen olma ihtimali ne kadar artarsa, şartlar da o kadar katı olur.
Uzay aracında kullanılan araçların birçoğu, aşırı yüksek sıcaklıklara dayanamayacağından aşırı sıcaklıklar gerektirmeyen teknikler, toksik olarak kullanılmaktadır, en az 120 ° C\’ye ısıtma, kimyasal sterilizasyon, oksitlenme, ultraviyole ve ışınlama dahildir.
Başlıca sterilizasyon yoları şunlardır.
ısı ile sterilizasyon
basınçlı buhar ile sterilizasyon
kuru sıcak hava ile sterilizasyon
süzme ile sterilizasyon (filtrasyon)
ışınlar ile sterilizasyon (ışınlama)
Bunlara örnek ise etilen oksit gazıyla, gazplazma ile sterilizasyon, buhar ile sterilizasyon, gluteraldehit gazıyla sterilizasyon örnek verilebilir.
Kuru ısı ile sterilizasyona örnek olarak etüv verilebilir. Ama son 5 yılda alınan ortak karar ile etüv uygulamasına son verilmiştir. Çünkü tüm bakterileri yok etmediği yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır… kimyasal maddelerin öldürücü etkisini sağlayan sebepler kısaca şunlardır…
Dezenfektan maddenin konsantrasyonu
Etki süresi
Isı
pH
Organik maddeler
Mikroorganzimaya bağlı etkiler
Son olarak da dezenfektan olarak seçilecek maddelerin olması gereken özellikleri şunlardır.
Ucuz ve etkili olmalı
Suda erimeli ve iyi ıslatıcı olmalı
Kısa sürede etkisini göstermeli
Az zehirli olmalı, allerjenik ve kanserojen etki göstermemeli
Açık yaralara uygulandığında doğal direnç mekanizmalarını bozmamalı
İnvivo ve invitro mekanizmaları bilinmeli
Kötü kokulu olmamalıdır.