ALVAREZ, Juan (1780-1867)
Meksikalı asker ve devlet adamı. Bağımsızlık savaşı önderlerindendir.
Guerrero’da doğdu, Acapulco’da öldü. 1810’larda Meksika’da çeşitli direniş birlikleri bağımsızlık için mücadele ediyorlardı. En çok tanınan direniş önderlerinden olan rahip Hidalgo y Costilla 1810’da bir bağımsızlık bildirgesi yayımladı. Onun öldürülmesinden sonra yardımcılarından Jose Maria Morelos y Pavon hareketin önderliğini üstlendi. 1811’de Alvarez, Morelos’un önderliğindeki direniş ordusuna katıldı. 1815’te Morelos’un da öldürülmesinden sonra direniş birlikleri Hidalgo ve Morelos’un başlattıkları Cumhuriyetçi ve ulusalcı geleneği sürdürdüler. Bu mücadelede Alvarez ön saflarda yer aldı.
1821’de muhafazakâr eğilimli Merkeziyetçilerim önderliğini üstlenen kraliyet ordusu subayı Augustin de Iturbide, cumhuriyetçi bağımsızlık hareketinin önderi Vicente Guerrero ile işbirliği yaptı. Birlikte hazırladıkları Iguala Planı Meksika’nın bağımsızlığını öngörüyordu. Bu planı benimseyen Alvarez, yönetimindeki askeri güçlerle Acapulco limanını sardı; 1822’de ordudan ayrılana değin kenti elinde tuttu.
Ağustos 1821’de İspanya’nm yolladığı genel vali Meksika’nın bağımsızlığını tanıyan bir antlaşma imzalamaya zorlandı. Iturbide, devlet başkanı oldu. Alvarez, bağımsızlıktan sonra federalizmi savunan Liberaller’in önderlerindendi. 1822’de, Iturbide, imparatorluğunu ilan ederek kongreyi dağıttı. Liberaller, Santa Ana, Guerrero ve Alvarez’in önderliğinde başkaldırdılar ve Iturbide’yi iktidardan indirdiler. 1824’te kabul edilen cumhuriyetçi anayasayla Federa-listler’in adayı devlet başkanı oldu. 1833’e değin iktidar birkaç kez Federalistler ve Merkeziyetçiler arasında değişti. 1833’te Federalistler’le ittifak yapan Santa Ana devlet başkanı seçildi.
1845’te ABD, Meksika’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiş olan Texas’ı aldı ve Meksika’ya savaş açtı. Güneydeki dağlık bölgelerde, özellikle de Guerrero kentinde etkisi büyük olan Alvarez, 1847’de bu bölgede askeri bir güç oluşturarak ABD’ye karşı savaştı. İki yıl sonra Guerrero’da federal bir devlet kurdu ve ilk yöneticisi oldu. Meksika 1848’de ABD karşısında yenilince, Santa Ana yurt dışına gitti. 1853’te iktidara gelen Muhafazakârlar, Santa Ana’yı devlet başkanlığı için ülkeye davet ettiler. Taraf değiştiren Santa Ana Muhafazakârların desteklediği otoriter bir yönetim kurdu ve ölene değin diktatörlüğünü ilan etti.
Santa Ana’nın yönetimine karşı olan Alvarez, onun Guerrero kentini ulusal yönetim içine katmak istemesini fırsat bilerek Ignacio Comonfort ile birlikte Ayulta’da başkaldırdı. 1854’te Ayulta Planı olarak adlandırılan bir bildiri yayımladılar. Anayasanın değiştirilmesi için bir meclis toplanmasını isteyen bildiri, orta sınıflarca desteklendi. Alvarez ve Comonfort sağlam siyasal kurumlara sahip, liberal düşüncenin etkin olduğu federal bir yapı öngörüyorlardı. Ordu ve kilisenin ayrıcalıklarının ortadan kaldırılmasını, laikliğin sağlanmasını, kilisenin mali gücünün azaltılmasını ve yasalara dayanan bir adalet sisteminin yerleştirilmesini istiyorlardı. Yürüttükleri mücadele sonucu, Santa Ana 1855’te ülkeden kaçtı; Alvarez devlet başkanı oldu.
Tüm özel mahkemeler yasaklanarak kiliseye ve orduya bağlı mahkemelerin yargılama yetkileri ellerinden alındı. Bir kararnameyle kilisenin topraklarının çiftçilere dağıtılacağı açıklandı. Muhafazakârların reformlara tepkisi çok şiddetli oldu. Yıpranan Alvarez birkaç ay içinde başkanlıktan çekildi; yerine Comonfort geçti. 1857’de birçok reformu içeren yeni anayasanın ilam, Liberaller ve Muhafazakârlar arasında iç savaşa yol açtı. 1860’a değin süren savaşta Alvarez, güney bölgesini Muhafazakârlar’a karşı savundu. İç savaş Liberaller’in ‘zaferiyle sonuçlandı. Sürgüne yollanan Muhafazakârlar, Fransa’da III. Napoleon’un desteğini sağladılar. 1864’te seksen dört yaşında olan Alvarez, Meksika’ya saldıran Fransızlar’a karşı savaştı. 1865’te III. Napoleon, Habsburg Hanedanindan Maximilian’ı Meksika imparatoru ilan etti. Alvarez bu olaydan iki yıl sonra Acapulco’da öldü.
• KAYNAKLAR: H.H. Bancroft, History of Mexico, 6 cilt, 1883-1888; J. Sierra, The PolitıcalEvolution of theMexıcan People, 1940.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi